เลี้ยงลูกต้องเข้าใจ เมื่อวัยรุ่นติดเพื่อน

การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ที่พ่อแม่อาจสัมผัสได้ชัด เมื่อลูกเข้าสู่วัยรุ่นก็คือ ระยะห่างระหว่างคุณกับลูกอาจค่อยๆ เพิ่มมากขึ้น ลูกวัยรุ่นจะเริ่มมีความเป็นตัวของตัวเอง ชอบมีโลกส่วนตัวมากกว่าใช้เวลาใกล้ชิดพ่อแม่เหมือนตอนเด็กๆ เสียงเรียกแม่ ที่ลูกเคยเรียกถี่ๆ ค่อยๆ ลดลงจนบางวันแทบไม่ได้ยิน ถึงเวลาที่พ่อแม่ต้องรับมีและทำความเข้าใจการเปลี่ยนแปลง เมื่อคนสำคัญในชีวิตวัยรุ่นไม่ใช่พ่อแม่อีกต่อไป แต่กลายเป็นเพื่อนๆ วัยเดียวกัน

ติดเพื่อน เรื่องธรรมดา?

พฤติกรรมติดเพื่อน มาพร้อมกับพัฒนาการตามวัยของวัยรุ่น ไม่ว่าจะพัฒนาการทางสังคม พัฒนาการทาง อารมณ์และจิตใจ ที่เริ่มมีความคิดเป็นตัวของตนเองมากขึ้น รู้สึกว่าพึ่งพาตนเองได้ ตื่นเต้นกับศักยภาพใหม่ๆ ของตนเอง จึงอยากมีอิสระ และต้องการเป็นที่ยอมรับจากคนอื่นๆ อยากทำกิจกรรมนอกบ้านมากขึ้น พ่อแม่อาจรู้สึกว่าลูกตีตัวออกห่าง แต่ในความจริงแล้ว นี่คือเรื่องปกติตามพัฒนาการ ที่พ่อแม่ควรเข้าใจ และเปิดโอกาสให้ลูกได้ออกไปพบเพื่อน ฝึกเข้าสังคม เพื่อให้เขาได้เรียนรู้และพัฒนาตนเองอย่างเหมาะสม

หลายครั้งพ่อแม่เริ่มพบว่า ลูกวัยรุ่น มักมีความคิดโต้แย้ง ไม่เชื่อฟังเหมือนเคย มีการโต้เถียงกับผู้ใหญ่เพื่อแสดงความคิดเห็นของตน ซึ่งหากวัยรุ่นรู้สึกว่าพ่อแม่ไม่ฟังหรือไม่เข้าใจ ก็อาจลดการมีปฏิสัมพันธ์กับครอบครัว และหันไปใช้เวลากับเพื่อนมากขึ้น จนทำให้พ่อแม่กังวลใจ 

สิ่งที่พ่อแม่ทำได้ในเวลานี้คือรับฟังลูกให้มากขึ้น ไม่ควบคุมมากเกินไป แทนการสอนอาจใช้การตั้งคำถามให้ลูกได้คิดทบทวนอย่างรอบคอบ เคารพการตัดสินใจของลูก และไม่ด่วนตัดสิน

อิทธิพลของเพื่อนวัยทีน

การติดเพื่อนของวัยรุ่น อาจหมายถึงการที่เพื่อนวัยเดียวกันมีอิทธิพลต่อความคิด และการกระทำ เช่น จากที่ลูกสาวไม่ค่อยชอบสวมกระโปรง ก็เมื่อเห็นเพื่อนๆ ใส่ ก็อยากใส่กระโปรงขึ้นมาบ้าง เพื่อต้องการเป็นที่ยอมรับของกลุ่ม

อิทธิพลจากเพื่อนบางครั้งก็อาจมีประโยชน์ ในกรณีที่วัยรุ่น ไม่กล้าลองสิ่งใหม่ๆ ไม่ชอบทำกิจกรรม การได้เห็นเพื่อนๆ กล้าทำกล้าเรียนรู้ ก็อาจเป็นแรงผลักดันให้ลูกได้ลองทำกิจกรรมที่หลากหลาย มีส่วนร่วมกับกิจกรรมในโรงเรียนมากขึ้น ในทางกลับกัน หากเพื่อนมีพฤติกรรมไม่เหมาะสม เช่น ยาเสพติด ใช้ความรุนแรง ก็อาจกลายเป็นแรงกระตุ้นเชิงลบต่อวัยรุ่นได้เช่นกัน โดยเฉพาะวัยรุ่นที่มีความเคารพและเห็นคุณค่าในตนเองต่ำ (Low Self-Esteem) ก็อาจถูกชักจูงไปในทางที่ผิดได้ง่ายกว่า วัยรุ่นที่มีการเห็นคุณค่าในตนเอง และมีตัวตน (Self) ที่แข็งแรง 

วัยรุ่นที่มีทัศนคติที่ดีต่อตนเอง มองเห็นคุณค่าในตนเอง จะสามารถรักษาสมดุลระหว่างการเป็นตัวเองและการปรับตัวเพื่อนอยู่ในกลุ่มได้อย่างเหมาะสม

เมื่อพ่อแม่กังวลเรื่องเพื่อนของลูก

หากคุณอยากรู้จักเพื่อนของลูกมากขึ้น ลองเปิดโอกาสให้ลูกชวนเพื่อนๆ มาบ้าน เพื่อที่คุณจะได้สังเกตและทำความรู้จักพวกเขามากขึ้น แต่ต้องระวังไม่ให้เด็กๆ รู้สึกว่ากำลังถูกจับผิด โดยเฉพาะหากคุณรู้สึกว่าเพื่อนของลูกมีแนวโน้มจะชักจูงลูกไปในทางที่ผิด อาจหาเวลาว่างๆ ชวนลูกคุยเรื่องเพื่อน ความสัมพันธ์อันดีระหว่างคุณกับลูก จะช่วยให้เด็กๆ เปิดใจง่ายขึ้น แต่หากก่อนหน้านี้ คุณและลูกมีความขัดแย้งกันอยู่บ่อยๆ ก็อาจยากที่จะทำให้ลูกยอมเปิดใจเล่าเรื่องเพื่อน แทนการตำหนิ หรือวิจารณ์เพื่อนของลูกตรงๆ ซึ่งอาจทำให้วัยรุ่นคิดว่า คุณไม่ยอมรับเพื่อนๆ ของเขา อาจลองคุยกับลูกว่าพฤติกรรมแบบไหนที่พ่อแม่คิดว่าไม่เหมาะสม ไม่ควรทำ และพฤติกรรมเหล่านั้นจะส่งผลอย่างไรบ้าง เช่น คุยกับลูกเรื่องข่าวในทีวีว่า “แม่เห็นคนทะเลาะกันใช้ความรุนแรง แม่ไม่ชอบเลย สุดท้ายก็เจ็บตัวแล้วก็ถูกตำรวจจับ ทำให้เสียอนาคต หากหลีกเลี่ยงความขัดแย้งได้ คงจะดีกว่า” 

หากคุณสังเกตเห็นว่าลูกมีพฤติกรรมและอารมณ์ ที่เปลี่ยนไป เช่น ไม่ค่อยกินข้าว นอนไม่หลับ นั่งเหม่อ วิตกกังวล และคิดว่าเพื่อนอาจเป็นสาเหตุของพฤติกรรมเหล่านี้ ควรเปิดใจคุยกับลูก บอกให้ลูกเข้าใจว่าคุณเป็นห่วง และพร้อมจะรับฟังโดยไม่ตัดสิน หากลูกพร้อมจะเล่า 

การมีเพื่อนและความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม ช่วยให้วัยรุ่นรู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า ยิ่งหากเป็นเพื่อนที่ดีก็จะชักจูงกันไปในหนทางที่ดี ช่วยเสริมความมั่นใจ มิตรภาพยังทำให้วัยรุ่นได้เรียนรู้ทักษะการเข้าสังคม และทักษะทางอารมณ์ เช่น เรียนรู้ที่จะเห็นอกเห็นใจ รับฟังความเห็นต่าง และประณีประนอม