เราทำร้ายสุขภาพตัวเองอยู่หรือเปล่านะ

วัยรุ่นอย่างพวกเรา ลืมดูแลสุขภาพ มัวแต่ทำร้ายสุขภาพร่างกายตนเองอยู่หรือเปล่านะ หากใครสงสัยว่า เรามีพฤติกรรมที่ทำร้ายสุขภาพตนเองอยู่หรือเปล่า และทำไมเราถึงปล่อยให้ตนเองทำแบบนั้น วันนี้ เราพาพี่นภัษมาตอบปัญหาเพื่อไขข้อสงสัยกันค่ะ

1. ถ้าเด็กถามว่า “พฤติกรรมแบบไหนเหรอคะ ที่เป็นพฤติกรรมทำลายสุขภาพ” พี่นภัษจะอธิบายว่าอย่างไรดีคะ

ปัจจุบันนี้ วัยรุ่นมีการดำเนินชีวิตประจำวันเปลี่ยนไปจากแต่ก่อน ยิ่งช่วงนี้สถานการณ์ COVID-19 กำลังระบาด จึงทำให้ต้องอยู่บ้านกันไม่ค่อยได้ออกไปไหน มีการเคลื่อนไหวร่างกายน้อยลง หรือมีกิจวัตรประจำวันที่ใช้พลังงานน้อยลง รวมถึงมีการออกกำลังกายก็น้อยลงด้วย มีวิถีชีวิตแบบนั่งๆ นอนๆ หรือที่เรียกว่า Sedentary Lifestyle มากขึ้น ซึ่งผลที่ตามมามักมีโอกาสเกิดภาวะเมตาบอลิคซินโดรมสูงขึ้น สิ่งเหล่านี้ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพร่างกาย และจิตใจ ทำให้วัยรุ่นต้องเผชิญกับโรคเรื้อรังต่างๆ ซึ่งอาจเป็นปัจจัยสำคัญของการเจ็บป่วย ทำให้เกิดค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาได้  

โดยโรคทางร่างกายที่พบบ่อยในวัยรุ่น และมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นก็คือ ภาวะโภชนาการเกิน หรือโรคอ้วนค่ะ ซึ่งน้องๆรู้ไหมคะว่า การออกกำลังกายไม่ใช่กิจกรรมสำหรับคนอ้วน เพื่อลดหุ่นอย่างเดียวนะ แต่เป็นกิจกรรมที่สำคัญต่อเราทุกคน เพื่อสร้างกล้ามเนื้อ ลดไขมันสะสมตามส่วนต่างๆของร่างกาย  นอกจากนี้ การออกกำลังก็ยังช่วยทำให้ลำไส้ของเราได้ขยับตัวมากขึ้น ทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานดีขึ้น ระบบขับถ่ายก็ทำงานดีขึ้นด้วยนะคะ

รวมไปถึงวัยรุ่นเองก็มีแนวโน้มที่จะรับประทานอาหารไม่เป็นเวลา มีสัดส่วนในการรับประทานอาหารมื้อหลักครบ 3 มื้อต่ำที่สุด เมื่อเทียบกับวัยอื่นๆ มีพฤติกรรมไม่รับประทานอาหารเช้า แต่หันมารับประทานขนมขบเคี้ยว ส่วนใหญ่นิยมบริโภคอาหารวันละ 2 มื้อเท่านั้น (กลางวัน-เย็น) นิยมบริโภคกลุ่มอาหารที่มีไขมันสูง 1-2 วันต่อสัปดาห์ รวมทั้งนิยมรับประทานอาหารสำเร็จรูป จนพฤติกรรมเหล่านี้ กลายเป็นพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่ไม่ดีต่อสุขภาพ ซึ่งมันก็นำมาสู่ผลเสียต่อร่างกายเราได้ เช่น การที่เรารับประทานอาหารไขมันสูง ก็อาจจะทำให้เราอ้วน การที่เรารับประทานอาหารไม่ตรงเวลา ก็อาจจะทำให้เรามีโอกาสเป็นโรคกระเพาะได้ 

2. เหตุผลที่เด็กวัยรุ่นไม่ได้ใส่ใจสุขภาพ คืออะไรคะ 

พี่คิดว่า มันอาจจะมาจากความเชื่อหนึ่งที่เรียกว่า Invulnerability ค่ะ คือ วัยรุ่นจะไม่เชื่อว่าตนเอง มีโอกาสเสี่ยงที่จะเป็นโรคร้ายแรงต่างๆ และโรคร้ายแรงเหล่านั้น ไม่มีวันเกิดขึ้นกับตนเองในตอนนี้ หรือถ้าเกิดขึ้นกับตนก็จะเกิดขึ้นในอนาคตแต่ไม่ใช่ในตอนนี้ค่ะ ความคิดนี้ทำให้วัยรุ่น ไม่ค่อยสนใจสุขภาพตนเอง อาจมีพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อสุขภาพ หรือทำลายสุขภาพ เพราะวัยรุ่นอาจจะคิดว่าเรื่องการดูแลสุขภาพเป็นเรื่องไกลตัว เช่น การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณที่ไม่เหมาะสม หรือการกินที่ผิดปกติ Eating disorder ต่างๆ สิ่งเหล่านี้จะทำให้เกิดการสั่งสมปัญหาทางสุขภาพในอนาคตได้นะคะ ซึ่งจริงๆ แล้ว มันไม่ใช่เรื่องไกลตัวอย่างที่น้องๆ คิดนะคะ  Center of Disease Control ได้ระบุแล้วว่า โรคทางร่างกายที่พบบ่อยในวัยรุ่น และมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นจนมีการระบาดไปทั่วโลกคือ ภาวะโภชนาการเกินหรือโรคอ้วนค่ะ ซึ่งการที่เราเป็นโรคอ้วนนั้น ปัญหาสุขภาพต่างๆก็จะตามมา ไม่ว่าจะเป็นโรคเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด ไขมันอุดตันในเส้นเลือด โรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน มีโอกาสเป็นโรคเหล่านี้ได้หมดเลยค่ะ ดังนั้น หากเราปล่อยตัว ละเลยสุขภาพวันนี้ โรคต่างๆ จะตามมาอย่างแน่นอนค่ะ

3. สุดท้าย ขอให้พี่นภัษฝากอะไรถึงวัยรุ่น สักนิดค่ะ

พี่อยากจะชวนให้น้องๆวัยรุ่น หันมาดูแลสุขภาพกันตั้งแต่ตอนนี้นะคะ อย่าให้สายเกินไป จนอาจเกิดความเสี่ยงที่จะเป็นโรคร้ายแรงในอนาคตค่ะ