ชวนลูกฝึกสมาธิไปกับ “โคริงกะ” การจัดดอกไม้สไตล์ญี่ปุ่น

พอได้ยินคำว่า “สมาธิ” เราคงจะนึกถึงการนั่งหลับตา สังเกตลมหายใจเข้า-ออก แต่การฝึกสมาธินั้นไม่จำเป็นต้องอยู่นิ่ง ๆ เสมอไป ซึ่ง “การจัดดอกไม้” ก็นับเป็นอีกหนึ่งกิจกรรมที่ได้ขยับร่างกายไปพร้อมกับการฝึกสมาธิ แถมได้ใกล้ชิดธรรมชาติมากยิ่งขึ้น บทความนี้จะชวนมาดูวิธีการจัดดอกไม้แบบ “โคริงกะ” ที่คิดค้นโดยชาวญี่ปุ่น เหมาะกับทั้งเด็ก และผู้ใหญ่เพราะไม่จำเป็นต้องมีพื้นฐาน หรือทักษะทางศิลปะก็จัดดอกไม้ แบบโคริงกะได้

รู้จัก “โคริงกะ” การจัดดอกไม้ที่ได้จัดใจไปในตัว

การจัดดอกไม้แบบโคริงกะริเริ่มขึ้นโดยคุณโมกิจิ โอกาดะ ผู้ก่อตั้งมูลนิธีเอ็มโอเอไทย (MOA Thai Foundation) โดยมีแนวคิดหลักคือ การเยียวยาร่างกาย และจิตใจด้วยธรมชาติ และศิลปะ โดยคำว่า “โค” แปลว่า แสงสว่าง คำว่า “ริง” แปลว่า วงกลม และคำว่า “กะ” แปลว่าดอกไม้ ดังนั้น โคริงกะจึงหมายถึง “ดอกไม้แห่งแสงสว่าง” ซึ่งวิธีการจัดดอกไม้แบบนี้เหมาะกับทุกช่วงวัย เพราะไม่ได้มีแบบแผนตายตัวว่าต้องจัดวางรูปแบบไหน และไม่จำเป็นต้องอาศัยทักษะด้านศิลปะ เพราะหัวใจสำคัญของโคริงกะ คือการสังเกตความงามของกิ่งไม้ หรือดอกไม้นั้น แล้วจัดวางเพื่อถ่ายทอดมุมที่เรามองเห็นว่าสวยงามออกมา

ดังนั้นระหว่างการจัดดอกไม้ ผู้จัดจึงต้องสังเกตความคิดตัวเองไปด้วยว่ารู้สึกอย่างไรกับดอกไม้ในมือ หรือส่วนไหนของดอกไม้เป็นส่วนที่สวยที่สุด ซึ่งการตั้งคำถามไปพร้อมกับการสังเกตนี้จะทำให้เราได้จดจ่ออยู่กับดอกไม้ตรงหน้า และความคิดของตัวเอง เรียกได้ว่าเป็นการสังเกตทั้งดอกไม้และใจตัวเองไปพร้อม ๆ กันเลย

ขอบคุณภาพจาก happinessisthailand.com

สังเกตความงามตามธรรมชาติ

เวลาจัดดอกไม้ บางทีเราจะมีภาพในหัวว่า ดอกไม้ในแจกันต้องออกมาเป็นแบบไหน หรือพยายามตัดแต่งดอกไม้ให้ออกมาในรูปแบบที่เราต้องการ ในทางกลับกัน การจัดดอกไม้แบบโคริงกะกลับเน้นการสังเกตความงามตามธรรมชาติของดอกไม้ที่มีอยู่แล้ว อาจจะเป็นกลีบดอก ใบสีเขียวสด หรือกิ่งรูปทรงเก๋ ๆ แล้วหันตำแหน่งที่สวยที่สุดนั้นออกมาเพื่อถ่ายทอดให้คนอื่นได้มองเห็นด้วย โดยอาจมีตัดแต่งส่วนที่แห้งเหี่ยวหรือเช็ดทำความสะอาดดินที่เลอะก้านออกไปบ้าง แต่ไม่พยายามเปลี่ยนรูปทรงเดิมของดอกไม้ คล้ายกับการสอนให้เรารู้จักมองหาความงดงามของชีวิต และไม่พยายามเปลี่ยนแปลงหรือควบคุมสิ่งที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้

ดังนั้นการสอนให้ลูกจัดดอกไม้ด้วยวิธีนี้ จึงเป็นการฝึกให้เขาสังเกตความงดงาม จุดเด่น หรือข้อดีของสิ่งที่อยู่ตรงหน้า รวมทั้งสถานการณ์ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ เหมือนกับรูปทรงของดอกไม้ที่เราไม่พยายามไปตัดแต่งจนไม่เป็นธรรมชาติ เรียกได้ว่า นอกจากจะได้ฝึกสมาธิให้กับลูกแล้วยังได้ฝึกการมองโลกในแง่ดีไปด้วย

ขั้นตอนการจัดดอกไม้แบบโคริงกะ

ขั้นตอนต่อไปนี้มีการปรับจากต้นฉบับเล็กน้อยเพื่อให้เหมาะกับเด็ก ๆ และการจัดดอกไม้ที่บ้าน ดังนี้

1.เตรียมอุปกรณ์ ได้แก่ แจกัน ผ้าขนหนู ดอกไม้ ถังน้ำขนาดเล็ก น้ำและกรรไกร (ส่วนใหญ่การจัดดอกไม้แบบโคริงกะจะมีดอกไม้ และแจกันหลายแบบให้เลือก แต่ถ้าจัดดอกไม้ที่บ้านก็อาจจะ D.I.Y. ให้เด็ก ๆ เลือกแจกันจากขวดน้ำ แก้ว หรือวัสดุที่นำมาใช้ทดแทนกันได้)

2.เลือกดอกไม้ขึ้นมากี่ดอกก็ได้ โดยให้เด็ก ๆ สมมติว่าดอกไม้นี้เป็นเพื่อนของเขา แล้วเขาอยากจะทำความรู้จัก และดูแลเพื่อนคนนี้

3. ทำความสะอาดดอกไม้ โดยนำผ้าขนหนูซับน้ำที่ก้านเพื่อไม่ให้น้ำหยดลงพื้น พร้อมทั้งเช็ดส่วนที่มีคราบฝุ่นปะปนมา หรืออาจจะใช้กรรไกรเล็มใบหรือก้านที่แห้งเหี่ยวออก 

4.สังเกตดอกไม้โดยละเอียด ตั้งแต่กลีบดอก เกสร ก้าน ใบ เพื่อมองหามุมที่เด็ก ๆ รู้สึกว่า“สวยงาม” ที่สุดสำหรับเขา โดยไม่เปรียบเทียบกับดอกอื่น (ถ้าที่บ้านมีแว่นขยายก็สามารถให้เด็ก ๆ ใช้มององค์ประกอบเล็ก ๆ ในดอกไม้ได้ด้วย)

ขอบคุณภาพจาก 五玄土 ORIENTO

5.เลือกแจกันมาหนึ่งใบ ที่คิดว่าน่าจะเหมาะกับดอกไม้ แล้วค่อย ๆ เทน้ำลงในแจกันโดยไม่ต้องเทจนเต็ม (ประมาณ 80% ของแจกัน) ซึ่งระหว่างนี้อาจจะบอกให้ลูกสังเกตเสียงน้ำระหว่างเทไปด้วยเพื่อให้รู้ว่าเสียงน้ำตอนเริ่มเทกับตอนใกล้เต็มนั้นแตกต่างกันอย่างไร 

6.ค่อย ๆ วางดอกไม้ลงในแจกัน โดย “หันส่วนที่สังเกตุได้ว่าสวยงามที่สุดออกมา” แล้วถอยออกมาหนึ่งก้าวเพื่อมองภาพรวม จากนั้นเข้าไปจัดใหม่จนกระทั่งรู้สึกว่า ได้หันส่วนที่สวยงามตามธรรมชาติของดอกไม้ดอกนั้นออกมาให้เห็นแล้ว

ขอบคุณภาพจาก 五玄土 ORIENTO

7.เก็บอุปกรณ์ ทำความสะอาดให้เรียบร้อย ชวนลูกคุยว่าระหว่างนั้นสังเกตเห็นอะไรบ้าง ทำไมถึงจัดวางดอกไม้ลักษณะนี้ และให้ลูกดูแจกันของพ่อแม่ พร้อมอธิบายให้ลูกฟังว่าทำไมถึงจัดแบบนี้เพื่อเป็นการแลกเปลี่ยนกัน

จะเห็นว่าการจัดดอกไม้ใช้ประสาทสัมผัสแทบทุกส่วน แถมยังได้กลับมาทบทวนถามตัวเองว่ากำลังมองเห็น สัมผัส หรือมีมุมมองต่อสิ่งที่อยู่ตรงหน้าอย่างไรบ้าง ซึ่งนอกจากจะใช้เวลาว่างพักใจไปกับธรรมชาติแล้ว ยังช่วยให้เกิดบทสนทนาที่สร้างสรรค์ระหว่างสมาชิกในครอบครัวอีกด้วย

ขอบคุณข้อมูลจาก 

https://www.happinessisthailand.com/2016/04/30/โคริงกะ-ดอกไม้จัดใจ-ตอน/ 

https://www.happinessisthailand.com/2018/04/10/koringa/