แนะแนวการเลี้ยงลูกยุคใหม่ นิยามของ "ความสำเร็จ" และการแนะแนวนำทางลูก

ในบรรดาหลากหลายสิ่งในโลกใบนี้ ที่คนเป็นพ่อเป็นแม่ต้องอธิบาย หรือคงต้องใช้เวลาพูดคุยกับลูกเข้าสักวันหนึ่ง หนึ่งในสิ่งที่อาจดูเหมือนง่ายแต่ทว่ากลับแสนซับซ้อน และละเอียดอ่อนก็คือเรื่องของความสำเร็จ (success) ในฐานะการเป็นเพียงแค่มนุษย์คนหนึ่ง ปฏิเสธไม่ได้ว่าคนเป็นพ่อเป็นแม่อย่างเราๆ ในหลายๆ ครั้งก็อาจมีมุมมองในเรื่องความสำเร็จที่ย้อนกลับมาทำร้ายตัวเองอย่างโดยไม่ได้ตั้งใจ บางครั้ง เราเดินถูก บางครั้ง เราเดินผิด ผ่านพ้น เก็บรับ โอบกอด และยึดเอานิยามความสำเร็จที่สังคม ผู้คน ครอบครัว หรือแม้กระทั่งคนที่เรารัก หวังดี ชี้แนะให้เรา โดยที่ไม่เคยแวะถามตัวเองเลยว่ามันคือสิ่งที่เราปรารถนา ต้องการ หรือตรงกับเสียงลึกๆ ในหัวใจของเราจริงๆ หรือเปล่า 

การดำรงอยู่ในสังคมและโลกใบนี้อาจไม่ได้เอื้อให้เรา หรือลูกๆ สามารถทำตามหัวใจของตนเองได้อย่าง 100% แต่นั่นก็ไม่ได้แปลว่าเราจะไม่สามารถใช้ชีวิต หรือสอนให้ลูกใช้ชีวิตโดยพยายามคงไว้ซึ่งเสียงเล็กๆ ดังกล่าวที่มีคุณค่า มีความหมาย และมีพลังช่วยเติมเต็มหัวใจของพวกเขาได้

ในบทความนี้ Starfish Labz จะขอทำหน้าที่เป็นอีกหนึ่งเสียงเล็กๆ ชวนคุณพ่อคุณแม่มาลองสำรวจแนวคิดการเลี้ยงลูกเรื่องความสำเร็จที่เราล้วนมีต่อตัวเราเองและต่อลูกๆ ของเรากัน เรามีแนวคิดเรื่องความสำเร็จต่อตัวเองอย่างไร เราก็มักมีแนวคิดเรื่องความสำเร็จต่อลูกๆ ของเราสำเร็จเช่นนั้น

แต่นั่นจะเป็นแนวคิดที่จะช่วยให้ลูกของเราเติบโตไปเป็นผู้ใหญ่ ในเวอร์ชันที่ตรงกับเสียงในหัวใจของเขาจริงๆ หรือเปล่า เขาจะมีความสุขไหมในอีก 10 หรือ 20 ปีข้างหน้า มาค่อยๆ ลองสำรวจนิยามและเรียนรู้เทคนิคง่ายๆ ในการช่วยนำทางพวกเขาไปพร้อมๆ กันเลยค่ะ

ความสำเร็จ คืออะไร? ชวนคุณพ่อแม่ทำสำรวจและความเข้าใจนิยามของความสำเร็จ

เมื่อถูกถามว่า “อยากให้ลูกเติบโตไปเป็นใคร ทำอะไร หรือประสบความสำเร็จในสิ่งใด” 80% หรือ 90% ของคุณพ่อคุณแม่หลายๆ คนคงตอบเป็นเสียงเดียวกันว่าอยากให้ลูกได้มีโอกาส “เรียนในที่ดีๆ ทำงานดีๆ” และหรือ “มีรายได้ดีๆ”

การมีความรู้สึกและความคาดหวังในลักษณะนี้ไม่ใช่สิ่งที่ผิด การอยากเห็นลูกได้รับระบบการศึกษาที่ดีที่สุด อยู่ในบริษัทที่เอื้อให้เขาเติบโต หรือมีอิสระทางการเงินล้วนคือสิ่งที่คนเป็นพ่อเป็นแม่ทุกคนอยากมอบให้กับลูก เป้าหมายเหล่านี้ล้วนสามารถเป็น “ความสำเร็จ” อย่างหนึ่ง แต่ปัญหาก็คือในปัจจุบันนี้ แทนที่จะมองว่าบรรดาเป้าหมายกล่าวคือหนึ่งในบรรดาเป้าหมายความสำเร็จอีกมากมายมหาศาลที่เด็กคนหนึ่งสามารถค้นหาและมีได้ เรากลับยกให้เป้าหมายทางด้านการเงิน การเงิน และการศึกษาดังกล่าวเป็นสูตรสำเร็จตายตัวและเป็นกลุ่มความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่หรือสำคัญที่สุด แน่นอนว่าการมีงานทำ มีเงินใช้ และมีความรู้ติดตัวเป็นสิ่งสำคัญ แต่คุณพ่อคุณแม่เคยรู้สึกไหมคะว่าชีวิตที่ดี หรือชีวิตที่เราอาจเรียกว่า “ประสบความสำเร็จ” นั้นขับเคลื่อนไปด้วยหลากหลายปัจจัยที่กว้างใหญ่และซับซ้อนกว่านั้นมาก

สุขภาพกายที่แข็งแรง, สุขภาพจิตที่ดี, ความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง ตลอดจนอีกหลากหลายปัจจัยมากมายที่เราทุกคนล้วนรู้ดีว่า คือหนึ่งในองค์ประกอบสำคัญของชีวิตที่ประสบความสำเร็จ ซึ่งหากในท้ายที่สุดแล้ว เรามัวแต่โฟกัสกับสูตรสำเร็จดังกล่าวของสังคม เราก็อาจพลาดท่า หลงลืมสร้างฐาน (foundation) ทักษะในการดำรงชีวิต ทักษะในการปรับตัวเรียนรู้ และอีกหลากหลายทักษะมากมายที่จะสำคัญกับลูกในอนาคตนั่นเองค่ะ

แนวคิดสู่ความสำเร็จของชีวิตในแง่นี้ หากกล่าวให้เข้าใจโดยง่าย จึงไม่ใช่เพียงแค่ในบริบทหรือแง่มุมของวัตถุนิยม (materialism) แต่ยังควรรวมถึงแง่มุมต่างๆ เช่น ตั้งแต่ในระดับสุขภาวะจิตใจ จิตวิญญาณ (mental health, spirituality) การบ่มเพาะ Soft Skills หรือทักษะทางสังคมและจิตใจต่างๆ เช่น การมีความเมตตา, การมีความเห็นอกเห็นใจต่อผู้อื่นให้กับลูก ไปจนถึงในระดับที่เชื่อมโยงกับตัวตน ความหลงใหล หรือความถนัดของเขาโดยตรง โดยที่ไม่จำเป็นต้องตรงกับค่านิยมของสังคมหรือกระทั่งความเห็นพ้อง ชอบพอของพ่อแม่

ความสำเร็จที่ไม่มีสูตรตายตัว: นิยามความสำเร็จของลูก = นิยามโดยลูก

เมื่อเราพิจารณาถึงนิยามของชีวิตที่ประสบความสำเร็จในแง่นี้ ในท้ายที่สุดแล้ว เราจึงจะค่อยๆ มองเห็นนั่นเองว่าชีวิตที่ประสบความสำเร็จไม่ควรและไม่เคยมีสูตรที่ตายตัว และถึงแม้เราจะอยากเลี้ยงลูก อยากนิยามหรือมอบแต่สิ่งดีๆ ให้กับลูกเพียงใดในฐานะพ่อแม่ แต่คนที่จะสามารถนิยามชีวิตที่ดีหรือชีวิตที่ “ประสบความสำเร็จ” ดังกล่าวได้อย่างดีและตรงกับเสียงลึกๆ ในหัวใจของเขาที่สุดก็คือตัวของเขาเอง

การพยายามเลี้ยงลูก พยายามมอบหรือตั้งเป้าหมายใดๆ ให้ลูกโดยไม่คำนึงถึงตัวตน จิตใจ หรือความละเอียดอ่อนและความซับซ้อนในการมีชีวิตที่ดีจึงล้วนเป็นความพยายามที่จะจำกัดและบั่นทอนโอกาสในการมีชีวิตที่ดีอย่างแท้จริงของลูกเองในอนาคต และในบทบาทของพ่อแม่แล้ว สิ่งที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่เราสามารถทำได้และมอบให้กับลูกจึงไม่ใช่การพยายามควบคุม ชักจูง หรือส่งต่อสิ่งที่เราคิดว่า “ดีที่สุด” ให้เขา แต่คือการค่อยๆ เสริมสร้างองค์ความรู้ที่สำคัญในแต่ละด้านและเปิดโอกาสให้เขาได้ต่อยอด ค้นหา และเรียนรู้ตัวตน ความปรารถนา และเป้าหมาย (purpose) ในชีวิตของพวกเขาจากเหล่าฐานความรู้และประสบการณ์ดังกล่าวด้วยตัวของพวกเขาเอง 

5 แนวทางสำหรับคุณพ่อคุณแม่ ช่วยนำทางลูกสู่ชีวิตที่สมดุลและเติมเต็ม 

การเลี้ยงลูกให้ประสบความสำเร็จในแบบฉบับของพวกเขาอาจฟังดูแปลกใหม่และท้าท้าย แต่จริงๆ แล้วจุดเปลี่ยน หรือผู้ที่จะเป็นจุดประกายการเปลี่ยนแปลงก็คือตัวของคุณพ่อคุณแม่เองนั่นเองค่ะ

โดยหนึ่งในวิธีสำคัญที่ Ryan Makhani นักพัฒนา นักรณรงค์ และนักกิจกรรมผู้ส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงและการจุดประกายความฝันของเด็กๆ ในรูปแบบใหม่แนะนำก็คือการสร้างนิสัยแห่งความสำเร็จในรูปแบบใหม่ที่พ่อแม่สร้างพื้นที่อันปลอดภัยให้ลูกได้มีโอกาสและอิสระในการค้นหาตนเอง

เขาได้สรุป และแนะนำหลากหลายแนวทางในการเลี้ยงลูกสู่ความสำเร็จในยุคใหม่ โดยในบรรดา หลากหลายแนวทางมากมาย 5 แนวทางที่อาจใช้คำว่าสำคัญที่สุดและเป็นแนวทางเริ่มต้นที่ Ryan Makhani เชื่อว่าผู้ปกครองทุกคนสามารถค่อยๆ เริ่มทำได้ก็คือ

1. พ่อแม่ควรเปิดโอกาสให้ลูกเผชิญกับความท้าทาย ประสบการณ์ใหม่ๆ ลดการควบคุม
2. นำทางให้ลูกค้นหานิยามแห่งความสำเร็จในแบบฉบับของเขา แทนที่จะเป็นการมอบหรือยัดเยียดนิยามความสำเร็จของตัวเองให้กับลูก
3. การนำทางสามารถจัดทำได้หลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นผ่านการสนทนา, กิจกรรมสนุกสนาน, หรือไปจนถึงการชวนลูกให้ลองเรียนรู้หรือสำรวจนิยามของความสำเร็จในรูปแบบของเขาด้วยตัวของเขาเอง 
4. พ่อแม่ใช้เวลาที่จะเรียนรู้ตัวตน ความฝัน ความหวัง และความปรารถนาของลูกจริงๆ แบ่งเวลามาใช้กับลูกที่ไม่ใช่เพียงแค่ใช้ในบริบทหรือวิถีดั้งเดิมทั่วๆ ไป แต่คือในบริบทของการทำความรู้จัก เหมือนการเจอเพื่อนใหม่เป็นครั้งแรกที่ไม่เคยรู้จักกันมาก่อนและอยากรู้ถึงตัวตน ความคิด ความหวัง และความอ่านของเขา เพื่อที่จะสามารถค่อยๆ ส่งเสริม ช่วยเหลือ แนะนำทางเขาไปได้อย่างเหมาะสม

และนี่ก็คือแนวคิดเรื่องความสำเร็จที่ Starfish Labz ได้นำมาฝากคุณพ่อคุณแม่และผู้ปกครองทุกคนกัน แม้วิธีการในตอนท้ายอาจจะฟังดูเหมือนยาก แต่ Starfish Labz เชื่อว่าหากคุณพ่อคุณแม่มองเห็นถึงความสำคัญและคุณประโยชน์ที่จะเกิดกับลูกในภายภาคหน้าแล้ว จะต้องสามารถค่อยๆ ปรับและบ่มเพาะแนวคิดเรื่องความสำเร็จที่ดีและอย่างสมดุลให้กับลูกได้อย่างแน่นอนค่ะ

แหล่งอ้างอิง (Sources):

• What Does Success Mean? (and How to Achieve It)
• Stop Trying to Raise Successful Kids
• Beyond Grades and Trophies, Teaching Kids the Definition of Success | KQED
• 10 Strategies to Help Children Define Success for Themselves
• 7 tips for teaching your kids the definition of success - Active For Life