เช็คด่วน !! ลูกเราเป็นสมาธิสั้นไหม?

ลูกของคุณเคยแสดงเหล่านี้ไหม? ไม่ตั้งใจ ไม่มีสมาธิจดจ่อ มีความไม่เป็นระเบียบ หรืออารมณ์รุนแรง เกรี้ยวกราด หากพบว่ามีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งข้างต้น สามารถสันนิษฐานได้ว่าเด็กอาจมีสัญญาณของสมาธิสั้น หรือ ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ผลการสำรวจของกรมสุขภาพจิตของไทยในปี 2559 พบว่าเด็กอายุ 6-15 ปีมีอาการสมาธิสั้นถึงประมาณ 420,000 คน พบในเด็กผู้ชายมากกว่าเด็กผู้หญิง 4-6 คน แน่นอนว่าเด็กจะมีความซุกซนอยากรู้อยากเห็นถือเป็นเรื่องธรรมชาติ 

สมาธิสั้นเกิดจากอะไร? สาเหตุที่แท้จริงนั้นไม่สามารถทราบได้ชัดเจน แต่หนึ่งในนั้นคือการที่สมองส่วนหน้าในการควบคุมสมาธิทำงานน้อยผิดปกติ หลายประเทศรวมทั้งประเทศไทยจัดสมาธิสั้นว่าเป็นโรค เป็นภาวะทางจิตเวชที่พบได้บ่อยมากในเด็ก แต่นักประสาทวิทยาในสหรัฐอเมริกา ได้ทำการวิจัยและอธิบายว่า ADHD ไม่ใช่ความผิดปกติของพฤติกรรม ไม่ใช่ความเจ็บป่วยทางจิต ไม่ใช่ความบกพร่องทางการเรียนรู้ หากแต่ ADHD เป็นความบกพร่องทางพัฒนาการของระบบการจัดการสมองที่เกิดได้ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ 

ADHD เป็นความบกพร่องทางพัฒนาการของการทำงานของสมองส่งผลให้เกิดปัญหาด้านการควบคุมแรงกระตุ้น การโฟกัส และการจัดระเบียบ อาการสมาธิสั้นนั้นมีความแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยที่พบได้บ่อย ได้แก่

• ไม่ตั้งใจ ไม่แสดงทีท่าว่าอยากทำสิ่งนั้น หรือทำไปแบบเสียไม่ได้ 
• ขาดสมาธิ ไม่สามารถอธิบายจับใจความในรายละเอียดเรื่องราวได้ ถามอย่างตอบอย่าง
• การบริหารจัดการเวลาไม่ดี ไม่รู้ว่าต้องทำอะไรก่อนหลัง แม้แต่เรื่องกิจวัตรประจำวันก็จัดการไม่ได้
• ขาดภาวะแรงกระตุ้นมากกว่าคนปกติ 
• แสดงออกทางอารมณ์เกินจริง ดีใจจนลิงโลด โกรธแบบเกรี้ยวกราด หรือร้องไห้ฟูมฟายแทบแดดิ้น
• มีความจดจ่อมากเกินไป เวลาอยากได้อะไรก็ต้องได้ โดยไม่สนใจอะไรใดๆทั้งสิ้น 
• อยู่ไม่นิ่ง มีความลุกลี้ลุกลน เดินวนไปมา บางครั้งก็มาในรูปแบบการรื้อค้น
• มีปัญหาเกี่ยวกับการจัดการสิ่งรอบตัว 90% ของเด็กสมาธิสั้นขาดทักษะการวางแผนและจดจำ

เด็กที่มีอาการสมาธิสั้นไม่จำเป็นต้องมีอาการตามที่กล่าวมาข้างต้นทั้งหมด แค่เป็นอย่างใดอย่างหนึ่งในลักษณะที่ดูออกเลยว่ามาก ผู้ปกครองควรรีบเข้ามาดูแลอย่างใกล้ชิด สังเกตอาการ เพื่อหาแนวทางในการปรับพฤติกรรม เพราะสมาธิสั้นมีทั้งแท้และเทียม สามารถแบ่งได้ 3 ชนิด 

1. Primarily hyperactive-impulsive ADHD สมาธิสั้นแท้ เด็กจะแสดงออกมาทางการกระทำเป็นหลัก เช่น พูดแทรกผู้ใหญ่ในเวลาที่ไม่เหมาะสม หุนหันพลันแล่น ใจร้อน ชอบขัดจังหวะคนอื่น 

2. Primary Inattentive ADHD เดิมคือADD - Attention Deficit Disorder เป็นอาการสมาธิสั้นโดยไม่ตั้งใจ เป็นชั่วคราวแบบสมาธิสั้นเทียม ไม่นานก็หาย อาจจะมาจากขาดการโฟกัสในงาน ไม่ยอมปฏิบัติตามคำแนะนำ หลงๆลืมๆ ไม่จดจ่อจนเกิดอาการใจลอย แต่ไม่ได้รบกวนทางด้านการเรียนรู้

3. Primarily Combines Type ADHD อาการสมาธิสั้นที่ผสมระหว่างแท้กับเทียม เป็นกลุ่มอาการของเด็กที่อาจพบกับสภาวะหลายอย่างที่ส่งผลทำให้เป็นๆหายๆ 

ปัญหาของเด็กสมาธิสั้นนั้นส่วนใหญ่มักถูกค้นพบโดยครูที่โรงเรียน เนื่องจากเด็กไม่สามารถจัดการปัญหาในการเรียนได้ บางคนรุนแรงถึงขนาดก่อกวนคุณครูหรือเพื่อนร่วมชั้นเรียน ดังนั้นจึงเป็นการดีกว่าหากผู้ปกครองจะสังเกตพฤติกรรมลูกๆที่บ้าน หากเกิดอาการที่เข้าข่ายสมาธิสั้น แนะนำให้พบผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการปรับพฤติกรรม...รู้ไว แก้ไขได้เร็ว เพื่อสุขภาพที่ดีของเด็กนะคะ

ข้อมูลอ้างอิง

สมาธิสั้นใกล้ตัวเด็กกว่าที่คิด www.bangkokhospital.com/content/adhd-disorder

What Is ADHD? Meaning, Symptoms & Test www.additudemag.com/what-is-adhd-symptoms-causes-treatments/ โดย Attitude Editors ข้อมูลแก้ไข 7 กันยายน 2564

เนตรชนก ชอร์ทเนสซี่

กลุ่มพ่อแม่โฮมสคูล และ Strategies and support for ADHD สหรัฐอเมริกา