การจัดการศึกษาแบบโฮมสคูลบนฐานวิถีชีวิตใหม่

การจัดการศึกษาในปัจจุบัน เป็นการจัดการศึกษาที่ปรับเปลี่ยนตามสถานการณ์โควิด-19 มีการปิดเรียนด้วยเหตุพิเศษ เนื่องจากการแพร่ระบาดรุนแรงของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) หรือ โควิด-19 ในหลายพื้นที่ในประเทศไทย

กระทรวงศึกษาธิการตระหนักถึงความปลอดภัยในชีวิตของนักเรียน นักศึกษา ที่จะได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดดังกล่าว อีกทั้งเพื่อลดปัจจัยเสี่ยง และลดโอกาสการแพร่ระบาดใหม่ของโรค COVID-19 ทั้งนี้ ในระหว่างที่สถานศึกษาต้องปิดเรียนด้วยเหตุพิเศษดังกล่าว ให้ส่วนราชการต้นสังกัด กำหนดแนวทางจัดการเรียนการสอนตามแนวทางที่กระทรวงศึกษาธิการกำหนดไว้ เช่น การสื่อสารแบบทางไกล หรือด้วยวิธีอิเล็กทรอนิกส์ หากไม่สามารถจัดการเรียนการสอน  โดยผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ได้ สถานศึกษาอาจจัดการเรียนการสอนโดยใบสั่งงาน หรือมอบงานตามความเหมาะสม โดยไม่ต้องเข้าชั้นเรียน ซึ่งส่งผลให้นักเรียนต้องได้รับการดูแลในการเรียนตามเนื้อหาของรายวิชาต่าง ๆ ร่วมกับผู้ปกครอง 

สถานการณ์ดังกล่าว ทำให้ผู้ปกครองต้องจัดสรรเวลาให้กับลูกมากยิ่งขึ้น ผู้ปกครองบางคนไม่มีเวลาที่จะเรียนไปพร้อมกันกับลูก ต้องปล่อยปละละเลยให้ลูกเรียนตามลำพัง ซึ่งเด็กอาจจะไม่เข้าใจในเนื้อหา หรือกิจกรรม ส่งผลเสียต่อการเรียนในอนาคต 

ผู้ปกครองบางคนก็สามารถแบ่งเวลาทำกิจกรรมพร้อมกันกับลูกของตนเอง ซึ่งทำให้ครอบครัวได้ใกล้ชิดกันมากขึ้น สร้างสัมพันธภาพที่ดี ให้เด็กเกิดการเรียนรู้ และส่งเสริมพัฒนาการตามที่ควรจะเป็น  ด้วยเหตุดังกล่าว ผู้ปกครองจึงหันมามองว่า เหตุใดเราไม่จัดการศึกษาให้ลูกด้วยตนเอง “โฮมสคูล” (Home School) จึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งของการเรียน ที่ผู้ปกครองสามารถจัดรูปแบบการศึกษาได้เองอย่างเสรี “โดยเน้นที่ความสนใจของตัวเด็กเป็นสำคัญ” เลือกรายวิชาที่เด็กชอบ หรือถนัด อีกทั้งยังสามารถพาลูกออกไปทำกิจกรรมนอกบ้านเสริมสร้างประสบการณ์ “ไม่จำเป็นว่าต้องอยู่แค่ในบ้านเพียงอย่างเดียว” แต่เป็นการเรียนที่เด็กจะได้เรียนรู้จริง เห็นถึงวิถีชีวิต ประสบการณ์ องค์ความรู้ใหม่ ๆ ที่ในห้องเรียนอาจจะไม่มี 

สำหรับประเทศไทย กำหนดให้ครอบครัวมีสิทธิตามรัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 มาตรา 23 การจัดการศึกษา ทั้งการศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศัย ต้องเน้นความสําคัญทั้งความรู้ คุณธรรม กระบวนการเรียนรู้ และบูรณาการตามความเหมาะสมของแต่ละระดับการศึกษา และกฎกระทรวงฯ ให้สามารถจัดการศึกษาได้ในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน คือ อนุบาล ถึง มัธยมศึกษาปีที่ 6 เท่านั้น โดยในระดับประถมศึกษา ครอบครัวสามารถยื่นขออนุญาตจดทะเบียน และจัดการศึกษาในเขตพื้นที่การศึกษาตามภูมิลำเนา และระดับมัธยมศึกษา ครอบครัวจะต้องยื่นขออนุญาตจดทะเบียนจัดการศึกษากับหน่วยงานต่าง ๆ ได้แก่ สำนักงานเขตพื้นที่การมัธยมศึกษา ลงทะเบียนเป็นนักเรียนกับ กศน. หรือลงทะเบียนเป็นนักเรียนกับการจัดการศึกษาทางไกล ทั้งนี้ ครอบครัวจะได้รับสิทธิในการลดหย่อนภาษี/เงินสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการจัดการศึกษา เหมือนโรงเรียนในระบบ 

จากแนวทางการจัดการศึกษาแบบโฮมสคูลดังกล่าว จะเป็นทางเลือกให้ผู้ปกครองได้เตรียมความพร้อมในการจัดการศึกษาให้กับลูกของตนเองได้เป็นอย่างดีบนฐานวิถีชีวิตใหม่