นิทาน 5 เรื่องที่จะทำให้ลูกเข้าใจชีวิตมากยิ่งขึ้น

พ่อแม่ผู้ปกครองเรียกได้ว่าเป็นครูคนแรกของลูกที่คอยสอนวิชาชีวิตและทักษะต่าง ๆ ก่อนที่พวกเขาจะออกไปเผชิญกับโลกภายนอก จึงต้องเตรียมพร้อมเพื่อจะตอบคำถามและอธิบายสิ่งที่เด็ก ๆ สงสัย ซึ่งบางเรื่องก็ตอบได้ง่าย แต่บางเรื่องถ้าอธิบายอย่างตรงไปตรงมาก็กลัวว่าลูกจะไม่เข้าใจเลยต้องใช้สื่อประกอบ ซึ่งหนึ่งในสื่อที่ช่วยให้เด็กเข้าใจเรื่องราวต่าง ๆ ได้ง่ายยิ่งขึ้น คือ ‘หนังสือภาพหรือหนังสือนิทาน’

ในบทความนี้เราได้รวบรวม 5 นิทานที่สามารถเป็นเครื่องมือเพื่อสอนวิชาชีวิตให้กับลูกได้ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการเคารพความแตกต่าง ความตาย เพศศึกษา การบูลลี่ และการสื่อสารกับพ่อแม่เมื่อเผชิญกับสถานการณ์ที่ยากลำบาก ดังนี้

1. เข้าใจความแตกต่าง กับนิทานเรื่อง ‘เมื่อวันหนึ่งฉันมีเขา’

ขอบคุณภาพจาก https://www.sandclockbooks.com/product/490/เมื่อวันหนึ่งฉันมีเขา-นิทานจากเบลเยียม

‘เมื่อวันหนึ่งฉันมีเขา’ ผลงานของคุณกุยโด ฟาย เกอเนคเตน (Guido van Genechten) นักเขียนชาวเบลเยียม ซึ่งหนังสือเล่มนี้จะช่วยให้เด็ก ๆ เข้าใจความหลากหลายได้ง่ายยิ่งขึ้น ผ่านคำถามชวนคิดอย่าง “เด็ก ๆ จะทำอย่างไร ถ้าตื่นมากลางดึกแล้วมีเขากวางโผล่มาบนหัว” พร้อมออกเดินทางไปกับเรื่องราวของเด็กชายที่มีเขางอกอยู่บนหัว ทำให้เด็กชายค่อย ๆ เรียนรู้ที่จะยอมรับตัวตนของตัวเอง พร้อมทั้งเข้าใจและเคารพความแตกต่างของคนอื่น โดยใช้สัญลักษณ์เปรียบเทียบ‘เขากวาง’ กับ ‘ความแตกต่างหลากหลายในสังคม’

2. เรียนรู้ว่าความตายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ผ่านนิทานภาพ ‘เป็ด ความตาย และดอกทิวลิป (Duck, Death and the Tulip)’

ขอบคุณภาพจาก https://www.brainpickings.org/2016/05/04/duck-death-and-the-tulip-wolf-erlbruch/ 

จากเดิมที่เรามองความตายเป็นมัจจุราช การพลัดพรากและความโหดร้าย จนลืมมองไปว่าความตายก็เป็นส่วนหนึ่งของชีวิต แถมบางทีก็หลงลืมว่าลมหายใจมีอายุขัย จนใช้เวลาในแต่ละวันด้วยความประมาท การสอนให้เด็ก ๆ เข้าใจและตระหนักถึงคุณค่าของการมีชีวิตอยู่จึงเป็นเรื่องสำคัญไม่แพ้ทักษะอื่น ๆ เราเลยอยากแนะนำนิทานภาพเรื่อง เป็ด ความตายและดอกทิวลิป (Duck, Death and the Tulip) ผลงานของนักเขียนและนักวาดชาวเยอรมันที่มีลายเส้นและเนื้อเรื่องแสนละมุน ทำให้การเล่าเรื่องความตายกลายเป็นสิ่งที่เข้าถึงและเข้าใจง่ายมากยิ่งขึ้น โดยเจ้าเป็ด เป็นตัวแทนของเด็กน้อย ส่วนหัวกะโหลกแสนน่ารักเป็นตัวแทนของความตาย เพื่อนที่อยู่เคียงข้างเจ้าเป็ดเสมอมา นอกจากนี้ในเรื่องยังเรียกความตาย ด้วยคำว่า ‘เขา’ เพื่อสื่อสารว่าความตายไม่มีเพศหรือวัย สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน ดังนั้น เนื้อหาในหนังสือเล่มนี้จะช่วยให้เด็ก ๆ ได้มองเห็นธรรมชาติ ความเปราะบางและคุณค่าของการมีชีวิตอยู่มากยิ่งขึ้น

3. เรียนเรื่องเพศศึกษาไปกับนิทาน ‘เรื่องไม่ลับฉบับคุณหนู’ 

ขอบคุณภาพจาก https://www.a-bookdistribution.com/product/303217 

เรื่องเพศเป็นเรื่องธรรมชาติที่สังคมไทยไม่ค่อยคุ้นชินกับการพูดคุยกันตรง ๆ เท่าไรนัก ซึ่งถ้าพ่อแม่ผู้ปกครองอยากจะให้ความรู้เรื่องนี้กับลูก แต่ไม่รู้จะเริ่มจากตรงไหน ลองหยิบหนังสือ ‘เรื่องไม่ลับฉบับคุณหนู’ มาเปิดอ่านไปพร้อมกับลูกกันได้เลย เพราะหนังสือเล่มนี้จะพาเด็ก ๆ ย้อนกลับไปดูตั้งแต่ พวกเขาเกิดมาได้อย่างไร ทำไมเด็กผู้ชายและเด็กผู้หญิงถึงมีลักษณะภายนอกที่ไม่เหมือนกัน ไปจนถึงวิธีการดูแลตัวเองจากการถูกล่วงละเมิดทางเพศ พร้อมกับภาพการ์ตูนน่ารัก ๆ อ่านง่าย แถมแต่ละหน้ายังมี pop-up สามมิติให้เด็ก ๆ สนุกไปกับการเรียนรู้ และผู้ปกครองก็เล่าเรื่องเพศให้ลูกฟังได้อย่างเป็นธรรมชาติและช่วยให้ไม่รู้สึกเขินอายเวลาตอบข้อสงสัยของลูกน้อย 

4. ฝึกลูกให้พร้อมรับมือกับปัญหาการบูลลี่ กับหนังสือชุด ‘ทำอย่างไรเมื่อโดนกลั่นแกล้ง’

ขอบคุณภาพจาก https://www.facebook.com/YFpublicthailand/photos/pcb.334040497940222/334040281273577

การล้อเลียนหรือกลั่นแกล้งไม่ว่าจะในโรงเรียนหรือโลกออนไลน์เป็นปัญหาที่พบมากในปัจจุบัน ส่วนหนึ่งเกิดจากความไม่เข้าใจว่าแบบไหนคือการกลั่นแกล้ง แบบไหนคือการเล่นกันปกติ ซึ่งหนังสือชุด ‘ทำอย่างไรเมื่อโดนกลั่นแกล้ง’ จะช่วยให้เด็ก ๆ เข้าใจมากขึ้นว่าการกระทำไหนที่ไม่ควรทำ และควรรับมืออย่างไรเมื่อเป็นผู้ถูกกระทำ โดยหนังสือชุดนี้มี 4 เล่ม ได้แก่ 

• ล้อเพื่อนไม่ใช่เรื่องสนุกนะ
• ดูถูกเพื่อนไม่ใช่เรื่องสนุกนะ
• ผลักเพื่อนไม่ใช่เรื่องสนุกนะ
• บางครั้งมุกตลกไม่ใช่เรื่องสนุกนะ

5. สร้างพื้นที่ปลอดภัยให้เด็ก ๆ กล้าเล่าเรื่องไม่สบายใจให้พ่อแม่ฟัง ผ่านนิทานเรื่อง ‘ฉันกลืนความลับไว้ในท้อง’

ขอบคุณภาพจาก https://www.sandclockbooks.com/product/491/ฉันกลืนความลับไว้ในท้อง-นิทานจากเบลเยียม

สำหรับเล่มสุดท้าย คือเรื่องฉันกลืนความลับไว้ในท้อง พ่อแม่ผู้ปกครองสามารถใช้นิทานเรื่องนี้เพื่อสื่อสารกับลูกได้ว่า ‘มีอะไรเล่าให้ฟังได้นะ’ โดยไม่ต้องพูดออกไปตรง ๆ ซึ่งเนื้อหาของนิทานเรื่องนี้เกี่ยวกับเด็กน้อยที่เผลอทำถุงเท้าขาดและไม่กล้าบอกความจริงกับคุณแม่ เลยต้องซ่อนความลับไว้ในพุงของเธอจนเริ่มอึดอัด ซึ่งตอนสุดท้ายเด็กน้อยก็กล้าเปิดใจเล่าเรื่องราวต่าง ๆ ให้แม่ฟัง แล้วค่อย ๆ เข้าใจว่าพ่อแม่คงปวดใจมากกว่าถ้าลูกเก็บความลับไว้คนเดียวจนเป็นทุกข์ แต่หากบอกความจริงและพูดคุยกันอย่างเปิดใจ แม้จะเสียใจหรือโกรธบ้าง แต่พ่อแม่ก็ยังรักลูกอยู่เหมือนเดิม หนังสือเล่มนี้เลยเหมือนตัวแทนความรู้สึกของเด็กที่ไม่กล้าบอกพ่อแม่ และแทนความรู้สึกของพ่อแม่ที่อยากจะเป็นคอมฟอร์ตโซนของลูกไปพร้อม ๆ กัน 

จากเรื่องราวของนิทานทั้ง 5 เล่ม จะเห็นได้ว่า ‘นิทาน’ ไม่ได้เป็นเพียงเรื่องที่แต่งขึ้นเพื่อให้ข้อคิดเท่านั้น แต่ยังเป็นสื่อกลางเชื่อมความสัมพันธ์ที่ทำให้พ่อแม่ผู้ปกครองและเด็ก ๆ ได้เข้าใจมุมมองของกันและกันมากขึ้น รวมทั้งทำให้เด็ก ๆ เห็นภาพจำลองในโลกใบเล็กก่อนจะก้าวออกไปสู่การใช้ชีวิตในโลกของความเป็นจริงได้อีกด้วย

ขอบคุณข้อมูลจาก

• https://www.facebook.com/YFpublicthailand/
• https://www.facebook.com/takekidswithus/
• https://www.facebook.com/RoseBookshelf/posts/345422880217609 
• https://adaymagazine.com/duck-death-and-the-tulip/