การเรียนรู้เฉพาะบุคคล (IEP) คืออะไร? ทำความรู้จักทิศทางการศึกษาใหม่สำหรับเด็ก

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เราอาจได้ยินเกี่ยวกับรูปแบบการเรียนรู้มากมายไม่ว่าจะเป็น Active Learning, Brain-Based Learning หรือ Positive Teaching ต่างๆ แต่อีกหนึ่งรูปแบบการเรียนรู้ที่น่าสนใจไม่แพ้กันก็คือการเรียนรู้เฉพาะบุคคล หรือ Individualized Education Program (IEP) ที่เรียกว่ามีหลากหลายอย่างที่น่าหยิบยกมาพูดถึงกันเลยทีเดียว

Individualized Education Program (IEP) คืออะไร? สำคัญอย่างไรต่อแวดวงการศึกษา มาหาคำตอบไปพร้อมๆ กันกับ Starfish Labz ในบทความนี้กันเลยค่ะ

 การเรียนรู้เฉพาะบุคคล ( Individualized Education Program : IEP) คืออะไร?

Individualized Education Program (IEP) หรือการเรียนรู้เฉพาะบุคคล คือแผนการจัดการศึกษาที่ผู้สอน สถาบัน และอาจรวมถึงผู้ปกครองจัดทำร่วมกันเพื่อเด็กหรือผู้เรียนที่มีความต้องการพิเศษผ่านการกำหนดแนวทางการจัดการศึกษาที่สอดคล้องกับความต้องการจำเป็นพิเศษของคนพิการ ตลอดจนกำหนดสิ่งอำนวยความสะดวก สื่อ บริการ และ ความช่วยเหลืออื่นใดทางการศึกษา

IEP ถือเป็นแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล ที่เขียนขึ้นเป็นลายลักษณ์อักษรสำหรับเด็กหรือผู้เรียนที่มีความต้องการพิเศษเป็นเฉพาะบุคคลและได้รับอนุญาตจากผู้ปกครองของเด็กและมีคุณครูหรือผู้สอนที่เป็นตัวกลางในการจัดการกับกระบวนการสอนทั้งหมด

ซึ่งปัจจุบันแผน IEP เองก็ได้ถูกนำมาปรับกับการใช้สอนเด็ก LD ทั้งในบ้านเราและอีกหลายประเทศ อาทิ ในสหรัฐอเมริกาที่ภาครัฐให้ความสำคัญอย่างยิ่งจนถึงกับออกกฎหมาย Individuals with Disabilities Education ACT : IDEA (PL101-476) เพื่อจัดการศึกษาพิเศษให้กับเด็ก IEP ทุกคนโดยเฉพาะและยังจัดให้เป็นการศึกษาภาคบังคับโดยที่ผู้ปกครองไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย ส่วนในประเทศไทยเราเองก็ได้ให้ความสำคัญกับการศึกษาของเด็ก IEP เช่นกันผ่านหลากหลายการดำเนินการ อาทิ การออกประกาศเรื่องหลักเกณฑ์และวิธีการจัดทำแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล หรือแผน IEP ให้เป็นการศึกษาขั้นพื้นฐานเมื่อพ.ศ. 2552 ซึ่งประกอบด้วยหลากหลายข้อมูลที่เป็นประโยชน์ การกำหนดจุดประสงค์, การวางแผนการสอน และการติดตามความก้าวหน้าเพื่อการช่วยเหลือและพัฒนาเด็กๆ IEP อย่างตรงจุด

แผนการเรียนรู้ IEP เป็นการเรียนรู้สั้นหรือยาว?

แผนการเรียนรู้เฉพาะบุคคล หรือ IEP (Individualized Education Plan) ถือเป็นแผนหรือโปรแกรมการเรียนระยะยาวที่มักมีเวลาถึง 1 ปี มีกำหนดแนวทางการจัดการศึกษาให้เด็กๆ ได้รับการพัฒนาตามเป้าหมายที่เหมาะสมอย่างเต็มที่ ทั้งในด้านวิชาการจนถึงการพัฒนาทางสังคมและความสามารถในการใช้ชีวิตประจำวัน

เป็นการออกแบบและพัฒนาร่วมกับครู โรงเรียน และผู้ปกครอง รวมถึงเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์ตามความเหมาะสม ถือเป็นหลักสูตรหนึ่งที่ออกแบบมาเพื่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องและให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อเด็กๆ หรือผู้เรียนนั่นเองค่ะ

องค์ประกอบของแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (IEP)

กระทรวงศึกษาธิการได้ออกประกาศกระทรวงเรื่องหลักเกณฑ์ และวิธีการจัดทำแผนการจัดการศึกษา เฉพาะบุคคล ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2552 (ประกาศ ณ วันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2552) โดยมีองค์ประกอบ ดังต่อไปนี้

1.ข้อมูลทั่วไป เป็นข้อมูลพื้นฐานของผู้เรียนและผู้เกี่ยวข้อง ประกอบด้วยชื่อ-สกุล เลขประจำตัวประชาชน การจดทะเบียนคนพิการ วันเดือนปีเกิด ประเภทความพิการ ชื่อ-สกุล บิดามารดา ชื่อ-สกุล ผู้ปกครอง และที่อยู่ของผู้เรียนหรือผู้ปกครองที่ติดต่อได้

2.ข้อมูลด้านการแพทย์หรือด้านสุขภาพ เป็นข้อมูลของผู้เรียนซึ่งเกี่ยวข้องกับการเจ็บป่วยและการรักษา ประกอบด้วย โรคประจำตัว ประวัติการแพ้ยา โรคภูมิแพ้ข้อจำกัดอื่น ๆ และผลการตรวจทางการแพทย์ต่าง ๆ

3.ข้อมูลด้านการศึกษา เป็นข้อมูลที่ผู้เรียนได้รับหรือไม่ได้รับการศึกษา บริการทางการศึกษา ประกอบด้วย การได้รับการศึกษาหรือบริการทางการศึกษาจาก ศูนย์การศึกษาพิเศษ โรงเรียนเฉพาะความพิการ โรงเรียนเรียนรวม การศึกษาด้านอาชีพ การศึกษานอกระบบ การศึกษาตามอัธยาศัย และอื่น ๆ

4.ข้อมูลอื่นๆที่จำเป็น อาทิ ข้อมูลความสามารถพิเศษ บุคลิกภาพเฉพาะบุคคลหรือข้อมูลบุคคลที่มีส่วน เกี่ยวข้อง ตลอดจนพื้นฐานสถานภาพครอบครัว 

5.กำหนดแนวทางการศึกษาและการวางแผนการจัดการศึกษาพิเศษ เป็นข้อมูลของผู้เรียนในการวางแผนการจัดการศึกษา ประกอบด้วย ระดับความสามารถในปัจจุบัน เป้าหมายระยะเวลา 1 ปีจุดประสงค์ เชิงพฤติกรรม (เป้าหมายระยะสั้น) เกณฑ์และวิธีประเมินผลและผู้รับผิดชอบ

6.ความต้องการด้านสิ่งอำนวยความสะดวกเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก สื่อ บริการ และความ ช่วยเหลืออื่นใดทางการศึกษา เป็นการระบุรายการ รหัส สิ่งที่มีอยู่แล้ว สิ่งที่ต้องการ จำนวนเงินที่ขออุดหนุน เหตุผลและความจำเป็น และผู้ประเมิน

7.คณะกรรมการจัดทำแผน เป็นการระบุบุคคลในการจัดทำแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล ประกอบด้วย ผู้บริหาร บิดามารดาผู้ปกครอง ครูประจำชั้น หัวหน้างานวิชาการสหวิทยาการ

8.ความเห็นของบิดามารดาผู้ปกครองหรือผู้เรียน การลงความเห็นชอบในการจัดทำแผนการ จัดการศึกษาเฉพาะบุคคล

ซึ่งองค์ประกอบของแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคลทั้ง 8 ข้อดังกล่าวนี้ก็ถือเป็นข้อมูลสำคัญพื้นฐานเพื่อนำไปสู่การวิเคราะห์ผู้เรียนเป็นรายบุคคลและออกแบบการเรียนรู้ที่มีความเฉพาะเจาะจงและเหมาะกับผู้เรียนนั่นเอง

จุดเด่นของการเรียนรู้แบบ IEP

นอกเหนือจากเป็นการเรียนรู้สำหรับเด็กๆ ที่มีความต้องการพิเศษแล้ว หลักสูตรการเรียนรู้เฉพาะบุคคลอย่าง IEP ยังมีจุดเด่นในเรื่องการออกแบบที่ครบครันและครอบคลุมในทุกๆ ด้าน ภายในแผนใหญ่อย่าง IEP มีแผนที่เรียกว่า IP อันหมายถึงการลงรายละเอียดการสอนตั้งแต่เครื่องมือ อุปกรณ์จนถึงกิจกรรม ภายในหลักสูตรโดยรวมมีการประเมินผลการเรียนอย่างน้อย 2 ครั้งต่อปี รวมถึงการจัดเก็บข้อมูลของเด็กๆ อย่างเป็นระบบเพื่อให้สามารถนำไปต่อยอดหรือใช้งานอนาคตได้อย่างเกิดประสิทธิภาพ เป็นรูปแบบการเรียนรู้ที่คิดถึงผลประโยชน์ต่อเด็กๆ ในระยะยาว คุณประโยชน์ในการสามารถนำมาใช้ต่อในชีวิตประจำวัน และภาพรวมพัฒนาของการพวกเขา

ถือเป็นอีกหนึ่งหลักสูตรที่ถือเป็นความภาคภูมิใจของวงการการศึกษา เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของการออกแบบการเรียนรู้อย่างเป็นส่วนตัว (Personalized Learning) ที่ผู้สอนรวมถึงนักการศึกษาในหลักสูตรหรือสายอื่นๆ สามารถเรียนรู้เพื่อการต่อยอดได้อย่างยอดเยี่ยมเลยเลยค่ะ

อ้างอิง:

• เจาะลึกการทำแผน IEP สำหรับเด็ก LD ครูการศึกษาพิเศษห้ามพลาด!
• แผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล (IEP)
• มารู้จัก I.E.P. กันเถอะ - GotoKnow