4 สัญญาณโรคคลั่งผอม Anorexia ในวัยรุ่น

ความผิดปกติในการรับประทานอาหารของวัยรุ่นเป็นเรื่องที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะในยุคที่โซเชียล มีเดีย มีอิทธิพลต่อสังคม ภาพนายแบบนางแบบสุดเพอร์เฟค ไม่ว่าจะใช้แอปฯ ช่วยแต่งภาพหรือไม่ก็ตาม แต่ก็มักทำให้คนในสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัยรุ่นที่ใช้โซเชียล มีเดียเป็นประจำ เกิดความรู้สึกไม่พอใจรูปร่างหน้าตาของตัวเอง 

เด็กหญิงวัยรุ่นที่ร่างกายกำลังมีการเปลี่ยนแปลง มักเผชิญกับความกดดันมากที่สุด ไม่ว่าจะจากสังคมที่กำหนดมาตรฐานความงามไว้สมบูรณ์แบบเกินจริง ผ่านการใช้แอปพลิเคชันที่สร้างภาพมนุษย์แสนเพอร์เฟค ไปจนถึงความกดดันจากกลุ่มเพื่อน ที่มักทำตามๆ กัน ซึ่งเป็นเรื่องธรรมดาของวัยนี้ อย่างไรก็ตาม ความกดดันเหล่านี้ อาจพัฒนาไปสู่ความผิดปกติในการรับประทานอาหารได้ เมื่อเด็กหญิงต้องการควบคุมน้ำหนัก รักษารูปร่าง ซึ่งขัดกับธรรมชาติของร่างกายที่กำลังเจริญเติบโต

โรคคลั่งผอม ความสวยที่มาพร้อมความเสี่ยง

เอวบาง ร่างน้อย คือค่านิยมความงามในยุคนี้ที่ผู้หญิงหลายคนใฝ่หา ซึ่งหากไม่ได้เกิดจากพันธุกรรมที่เป็นคนร่างเล็กแล้ว ก็อาจต้องลงแรงออกกำลังกายบริหารให้ได้มาซึ่งรูปร่างที่ต้องการแต่สำหรับบางคน การออกกำลังกายกว่าจะเห็นผลลัพธ์นั้นช้าและเหนื่อยเกินไป พวกเขาจึงใช้ทางลัดอย่างการล้วงคอให้อาเจียนหลังกินอาหาร หรือรับประทานยาถ่ายโดยไม่จำเป็น ซึ่งแรกๆ ก็อาจไม่เป็นอะไร แต่หากทำติดต่อกันนานๆ ไป อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อสุขภาพอย่างคาดไม่ถึงกลุ่มเสี่ยงที่จะมีภาวะคลั่งผอมคือวัยรุ่น โดยเฉพาะเพศหญิง ที่หลายกรณีพบว่าอาการคลั่งผอมนั้นเริ่มต้นขึ้นพร้อมๆ กับความเปลี่ยนแปลงทางร่างกายให้พร้อมเข้าสู่วัยเจริญพันธ์ุ นั่นคือ เริ่มมีประจำเดือน มีหน้าอก ร่างกายเริ่มมีส่วนเว้าส่วนโค้ง ซึ่งวัยรุ่นหญิงบางคนไม่เข้าใจความเปลี่ยนแปลงนี้ ไม่รู้ว่าควรรับมือและวางตัวอย่างไรให้เหมาะสม ผนวกกับฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลงส่งผลต่อสภาพอารมณ์ ทำให้อ่อนไหวง่าย ไม่มั่นใจในความเปลี่ยนแปลงของร่างกายตนเอง เมื่อไม่ได้รับคำแนะนำที่ถูกต้องเหมาะสมจากพ่อแม่ผู้ปกครอง ก็กลายเป็นความกังวล นำไปสู่การอดอาหารจนกลายเป็นโรคคลั่งผอมได้

ซึ่งจะว่าไปแล้ว Anorexia ไม่ใช่โรคที่เกิดจากร่างกายที่กินอาหารไม่ได้ แต่เป็นโรคทางจิตใจที่ทำให้ร่างกายไม่อยากกินอาหารต่างหาก สำหรับผู้ที่มีอาการ Anorexia จะคิดอยู่เสมอว่าตนเองอ้วนเกินไป มีความคิดในสมองเกี่ยวกับน้ำหนักตัวและรูปร่างที่ผิดไปจากความเป็นจริง จึงทำทุกวิธีเพื่อควบคุมน้ำหนัก (ที่คิดไปเองว่าอ้วน) ไม่ว่าอดอาหาร อาเจียนหลังทานอาหาร หรือกระทั่งใช้ยาระบาย ใช้ยาลดความอ้วนเป็นต้น

การกระทำเช่นนี้ในระยะยาว จะส่งผลต่อร่างกายหลายด้าน เช่น กระดูกพรุนจากการขาดแคลเซียม โรคซีดจากการขาดเหล็กและวิตามินบี โรคตับจากการขาดโปรตีนรวมทั้งประสบปัญหาสุขภาพหัวใจขั้นร้ายแรงหรือไตวาย ซึ่งสุดท้ายทำให้เสียชีวิตได้

4 สัญญาณ โรคคลั่งผอมของวัยรุ่น

สำหรับพ่อแม่ผู้ปกครอง ที่สงสัยว่าลูกหลานวัยรุ่นกำลังเสี่ยงมีภาวะคลั่งผอมหรือไม่ อาจสังเกตสัญญาณต่างๆ จากพฤติกรรมของวัยรุ่นได้ ต่อไปนี้ 

1. หมกมุ่นกับน้ำหนัก การนับแคลอรี และการไดเอท เป็นเรื่องธรรมดาที่เด็กสาวจะสนใจดูแลรูปร่างตนเอง งดกินของหวาน ของทอด งดกินมื้อดึก จะกินอะไรแต่ละทีก็ต้องนับแคลอรี เพื่อควบคุมน้ำหนัก แต่สำหรับผู้ที่มีแนวโน้มจะเป็นโรคคลั่งผอมนั้น อาการจะมากกว่าคนทั่วไป คือจะมีอาการเข้าขั้นหมกมุ่นทั้งน้ำหนักตัวและเรื่องอาหารการกิน บางคนอาจจดบันทึกทุกอย่างที่กิน แม้กระทั่งน้ำดื่ม บางคนอาจงดอาหารบางประเภท เช่น งดแป้ง งดไขมัน งดน้ำตาล อย่างเข้มงวด หากเผลอกินอาหารที่ตนเองรู้สึกว่าเป็นอาหารต้องห้ามเข้าไป มักแสดงอาการกระวนกระวายใจ และหาทางกำจัดอาหารเหล่านั้นออกจากร่างกายด้วยการอาเจียน กินยาถ่าย หรือออกกำลังกายอย่างหักโหม
2. ล้วงคออาเจียน กินยาระบายโดยไม่จำเป็น การล้วงคออาเจียนเป็นสัญญาณที่ชัดเจนที่สุดของโรค Anorexia หรือบางคนอาจใช้ยาระบาย เพื่อขับถ่ายอาหารออกมา มีการศึกษาที่พบว่า ผู้ที่มีภาวะผิดปกติในการรับประทานอาหาร ใช้วิธีล้วงคออาเจียนสูงถึง 86% รองลงมาคือใช้ยาระบาย 56% และ ใช้ยาขับปัสสาวะ 49% ซึ่งพฤติกรรมเหล่านี้ ในระยะยาวจะส่งผลกระทบต่อร่างกายอย่างมาก ไม่เพียงทำให้ขาดสารอาหาร แต่ยังส่งผลต่อระบบขับถ่าย ที่ไม่อาจทำงานได้ตามปกติ ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพเรื้อรังตามมา
3. อารมณ์แปรปรวน ผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคคลั่งผอมมักพบภาวะบกพร่องทางอารมณ์ร่วมด้วย ไม่ว่าจะเป็นโรคซึมเศร้า โรควิตกกังวล ไฮเปอร์แอคทีฟ ย้ำคิดย้ำทำ หรืออาการคลั่งความสมบูรณ์แบบ คนกลุ่มนี้มักควบคุมตนเองอย่างเข้มงวดเพื่อให้มีน้ำหนักตามที่ต้องการ อ่อนไหวอย่างมากต่อคำวิจารณ์ ความผิดพลาดและความล้มเหลว ส่วนหนึ่งมาจากฮอร์โมนในร่างกายที่ขาดความสมดุล โดยเฉพาะฮอร์โมนเซราโทนิน, โดปามีน, อ๊อกซิโทซิน คอร์ติซอล และเลปทิน 
4. มีความคิดเชิงลบต่อรูปร่างตนเอง คนทั่วไปอาจไม่พอใจรูปร่างหน้าตาบางส่วนของตนเอง แต่ก็จะมีบางส่วนในร่างกายที่เราชื่นชอบ พอใจและภูมิใจในตนเอง แต่สำหรับผู้ที่เสี่ยงมีอาการคลั่งผอม มักมีความคิดเชิงลบต่อรูป ร่างตนเองโดยสิ้นเชิง มักเชื่อว่าตนเองตัวใหญ่ อ้วน ทั้งที่ความจริงแล้วในสายตาคนทั่วไปพวกเขาจะตัวเล็กนิดเดียวก็ตาม นอกจากนี้ วัยรุ่นที่มีความเสี่ยงคลั่งผอม มักจะชอบตรวจสอบรูปร่างตนเอง เช่น ยืนมองกระจกนานๆ ผ่านกระจกที่ไหนต้องหยุดมอง หมกมุ่นอยู่กับไขมันในร่างกายตามแขน ตามขา คอยจับคอยเชคว่ามีไขมันเพิ่มขึ้นหรือเปล่า กังวลตลอดเวลาว่าน้ำหนักเพิ่มขึ้น แต่ไม่ว่าจะลดอาหาร ออกกำลังกายหนักแค่ไหน ก็ยังไม่เคยภูมิใจในรูปร่างของตนเอง

ทั้งหมดนี้อาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของวัยรุ่นที่มีความเสี่ยงต่อโรคคลั่งผอม อย่างไรก็ตาม วัยรุ่นแต่ละคนอาจแสดงออกแตกต่างกัน พ่อแม่ผู้ปกครองจึงควรหมั่นสังเกตใกล้ชิด นอกจากนี้ การป้องกันย่อมดีกว่าแก้ไข พ่อแม่ผู้ปกครองควรช่วยสร้างความมั่นใจให้วัยรุ่นมีความรู้สึกที่ดีต่อร่างกายตนเอง รักตัวเองไม่ว่าจะรูปร่างแบบใด หลีกเลี่ยงการใช้คำล้อเลียนเด็กๆ แม้จะทำไปด้วยความเอ็นดู อย่างการเรียกลูกหลานว่า อ้วน หมู หรือล้อเลียนรูปร่างหน้าตาของเด็ก เพราะสิ่งเหล่านี้อาจทำให้เด็กๆ มีความคิดเชิงลบต่อร่างกายตนเอง 

เมื่อลูกเข้าสู่วัยรุ่น พ่อแม่ควรให้คำแนะนำเกี่ยวกับการวางตัว การคบเพื่อนต่างเพศ อธิบายให้ลูกเข้าใจคร่าวๆ ว่าความเปลี่ยนแปลงในร่างกายที่เกิดขึ้นนั้นเพราะอะไรและควรรับมืออย่างไร และเป็นผู้ฟังที่ดีเสมอเมื่อวัยรุ่นต้องการที่ปรึกษา สุดท้ายแล้ว โรคคลั่งผอมอาจป้องกันได้ ด้วยภูมิคุ้มกันทางใจจากครอบครัวนั่นเอง 

แหล่งอ้างอิง (Sources) :

• 9 Symptoms of Anorexia Nervosa
• Anorexia โรคคลั่งผอม คืออะไร เกิดจากสาเหตุใด ส่องคนรอบตัวว่าใช่หรือไม่