ครูคลับ (Kru Club) ครูสอน Kids (คิด) ตอนที่ 4

ครูคลับ (Kru Club) ครูสอน Kids (คิด) ตอนที่ 4 “การเรียนรู้แบบแบ่งปัน (Learning Sharing)” 

กิจกรรม workshop ในครั้งนี้ เป็นกิจกรรม ครูสอน Kids (คิด) ตอนที่ 4 ซึ่งเป็นการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน ในการจัดการเรียนรู้สำหรับนักเรียนให้มีทักษะสำหรับศตวรรษที่ 21 หัวข้อ “การเรียนรู้แบบแบ่งปัน (Learning Sharing)” ทั้งนี้ จากการจัดกิจกรรมครูสอนคิดที่ผ่านมา สรุปได้ว่า ตอนที่ 1 เกี่ยวกับสมการความคิด แบ่งออกเป็น 2 แบบ คือ แบบจำกัดและแบบเติบโต ตอนที่ 2 เป็นการเรียนรู้รูปแบบคำถาม ด้านคำถามพัฒนาความจำ คำถามพัฒนาความคิด และคำถามวัดการเรียนรู้ ตอนที่ 3 เป็นคำถามพัฒนาทักษะในศตวรรษที่ 21 ซึ่งคำถามที่ครูสร้างขึ้นมาสามารถเป็นเครื่องมือให้นักเรียนสามารถเรียนรู้แบบ Active Learning ได้ และในตอนที่ 4 จะเป็นกิจกรรมการเรียนรู้ร่วมกันเกี่ยวกับคำถามพัฒนาความคิดแบบเติบโตจะเริ่มต้นอย่างไร

Mindset คือ ความเชื่อที่ส่งผลต่อพฤติกรรม แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 

1. Growth Mindset (ความคิดแบบเติบโต) เช่น ฉันเป็นคนแบบนี้แหละ เรียนรู้ทุกๆ อย่าง และพยายามทำให้ดียิ่งๆ ขึ้นไป

2. Fixed Mindset (ความคิดแบบจำกัด) เช่น ฉันเป็นคนแบบนี้แหละ ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงๆได้ และไม่มีอะไรมาทำให้เปลี่ยนแปลงได้

จะเห็นได้ว่า ความเชื่อที่ส่งผลต่อพฤติกรรมนั้น ก่อให้เกิดการเรียนรู้ ที่เรียกว่า Growth Mindset และที่สำคัญเด็กในศตวรรษที่ 21 จะต้องมีการพัฒนาด้าน Mindset เป็นหลัก เพื่อก่อให้เกิดการคิดสร้างสรรค์ โดยจะใช้การสร้างคำถาม “การเรียนรู้แบบแบ่งปัน” อย่างไร เพื่อให้เด็กมีทักษะทางการคิด ยกตัวอย่างเช่น

- อะไรที่ทำให้คุณรู้สึกดีในวันนี้ คุณพูดหรือทำอะไร เพื่อทำให้บางคนรู้สึกดีในวันนี้

- วันนี้คุณได้เรียนรู้อะไรบ้าง คุณเรียนรู้ได้อย่างไร

- คุณก้าวข้ามปัญหาในวันนี้ได้อย่างไร คุณได้ใช้ทักษะหรือความสามารถอะไรบ้าง ที่ก้าวข้ามปัญหาในวันนี้

- อะไรที่ทำให้คุณต้องพยายามมากขึ้น ความผิดพลาดอะไรบ้างที่ทำให้คุณได้เรียนรู้

จากข้อคำถามดังกล่าว ทำให้เห็นว่า การสร้างเครื่องมือที่เรียกว่า “คำถาม” ในรูปแบบ Growth Mindset กับผู้อื่นให้สามารถตอบได้ ก่อให้เกิดความรู้สึกทางบวก หรือการสร้างคำถามที่ให้คนที่จะตอบเกิดการเรียนรู้ สามารถใช้ได้ทั้งตัวเองและใช้ได้ทั้งกับคนอื่น และเกิดประโยชน์สูงสูด ถือได้ว่าเป็นเครื่องมือที่สำคัญสำหรับยุคสมัยนี้

กิจกรรมแบบทดสอบชุดที่ 1 ออกแบบคำถามพัฒนาความคิดแบบเติบโต 1 คำถาม เพื่อให้ครูได้เรียนรู้และเริ่มพัฒนาเครื่องมือในรูปแบบนี้ เนื่องจากเป็นเครื่องมือที่เสริมแรงและให้กำลังใจแก่คนรอบข้างได้เป็นอย่างดี

สำหรับ Reflection Question Mindset เป็นเครื่องมือในการตั้งคำถามแบบสะท้อนกลับหรือการมองย้อนกลับ ซึ่งเครื่องมือ 1 ชุด จะประกอบไปด้วยกระบวนการ 4 ขั้นตอนดังนี้

1) การมองย้อนกลับไป (Backward) เช่น นักเรียนเรียนรู้อะไรเกี่ยวกับการเรียนในปีที่ผ่านมา 

2) การมองเข้าไปข้างใน (Inside) เช่น นักเรียนมีความเข้าใจมากน้อยแค่ไหน ก่อนเริ่มต้นเรียน

ในปีนี้ 

3) การมองออกไปข้างนอก(Outside) เช่น นักเรียนทำงานด้วยวิธีที่แตกต่างกับที่คนอื่นๆ ทำอย่างไร 

4) มองไปข้างหน้า (Forward) เช่น นักเรียนต้องการให้คนอื่นๆ เรียนรู้อะไร เกี่ยวกับการทำงานของตัวเอง

ทั้งนี้ ในการตั้งคำถามจะมีความสำคัญเมื่อนำมาใช้ในการ Reflection เพื่อวัดการสะท้อนคิดว่า เด็กจะมีการสะท้อนคิดอย่างไร ซึ่งครูสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการออกแบบเครื่องมือ ใบงาน ตาราง และสร้างคำถามที่ทำให้เห็นถึงมิติของลำดับชั้นของสมอง เพื่อเป็นการทบทวนความคิดของเด็กได้

กิจกรรมแบบทดสอบชุดที่ 2 ออกแบบคำถามพัฒนาความคิดแบบเติบโต 1 ชุดคำถาม (Reflection Question Mindset) แบบ 4 ช่อง 

อย่างไรก็ตาม ในการใช้เครื่องมือคำถาม หรือชุดคำถามเป็นสิ่งสำคัญ สามารถนำไปใช้ในการนำเข้าสู่บทเรียนหรือสรุปบทเรียน เพื่อกระตุ้นการคิดวิเคราะห์ของเด็กได้อย่างเป็นระบบ ท้ายที่สุดนี้ ในการเรียนทั้ง 4 คอร์ส อยากฝากครูทุกท่านว่าการนำไปใช้การเรียนรู้แบบแบ่งปัน (Learning Sharing) จะมีความสำคัญ ถ้าเราให้เด็กได้แบ่งปันมากที่สุดและเกิดประโยชน์สูงสุดกับเด็ก อย่างน้อยก็จะเป็นการพัฒนาความคิดอย่างเป็นระดับขั้น ทั้งนี้ หัวใจของการเรียนรู้แบบแบ่งปันมีอยู่ 3 ข้อด้วยกัน คือ ทำอย่างไรให้เด็ก “เรียนความรู้ หัดทำการงาน ทำความดี” พร้อมกันในเวลาเดียวกันได้

ดร.วรวุฒิ แสงเฟือง ที่ปรึกษาโครงการ Starfish Future Labz