ดนตรี กับ (การบำบัด) ชีวิต 2

เมื่อบทความที่แล้วได้คุยกับท่านผู้อ่านว่า การรับบริการดนตรีบำบัดนั้น ผู้รับบริการไม่จำเป็นต้องเล่นดนตรีเป็น และการบำบัดไม่ใช่การกระทำอย่างง่าย เช่น ให้ฟังเพลง หรือเล่นดนตรีออกมาแล้วทำให้เกิดความผ่อนคลายสนุกสนาน หากยังมีวิธีการอื่น ๆ อีกมากมายที่ลึกซึ้ง เป็นระบบ และผู้บำบัดต้องอาศัยการฝึกฝน

กระบวนการสำคัญของดนตรีบำบัด คือ การเข้าใจปัญหาพัฒนาการแต่ละด้านของผู้รับบริการ จนนำไปสู่การวางแผน และปฏิบัติการบำบัดอย่างเหมาะสมกับบุคคลนั้น เพื่อนำไปสู่เป้าหมายทั่วไปของจิตบำบัด แน่นอนว่าต้องเป็น non-musical goals กล่าวคือ ดนตรีบำบัดใช้ดนตรีเป็น “สื่อกลาง” ทว่าเป้าหมายนั้นไม่ใช่เพื่อการเล่นดนตรีให้ได้ดีมีทักษะ หากเป็น “เป้าหมายแห่งการสร้างสัมพันธภาพเชิงการบำบัดระหว่างผู้บำบัดและผู้รับบริการ และการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้รับบริการ”

แล้วเราจะเสริมสัมพันธภาพเชิงการบำบัดได้อย่างไร... สัมพันธภาพระหว่างผู้บำบัดและผู้รับบริการเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องทำให้เกิดขึ้น ลองนึกถึงตอนมีคนแปลกหน้ายื่นกลองให้เราตี เราก็อาจจะงงๆ กลัว หรือไม่ไว้ใจ เช่นเดียวกับจิตบำบัด นอกจากนักดนตรีบำบัดจะต้องมีทักษะในการใช้ดนตรีเป็นสื่อกลางแล้ว คุณลักษณะที่ผู้บำบัดพึงมี คือ ความไวต่อความรู้สึก การรักษาความลับหรือเรื่องราวส่วนตัวของผู้รับบริการ และการให้ความปรารถนาดีอย่างไม่มีเงื่อนไข หากผู้บำบัดสามารถถ่ายทอดสิ่งดังกล่าวไปยังผู้รับบริการได้ ความไว้เนื้อเชื่อใจต่อผู้บำบัดจะเกิดขึ้น จนอาจส่งผลดีต่อความร่วมมือ และประสิทธิภาพของการบำบัดด้วย

นอกจากสัมพันธภาพเชิงการบำบัดที่ต้องสร้างแล้ว ขั้นต่อไปคือการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้รับบริการ นั้นคือ การแก้ไข หรือส่งเสริมพัฒนาการเป้าหมายที่บกพร่อง โดยจะขอยกตัวอย่างกิจกรรมตามพัฒนาการ ดังนี้

1. ด้านร่างกาย - การเล่นดนตรี การเคลื่อนไหวประกอบเพลง เพื่อการฝึกกล้ามเนื้อมัดใหญ่-เล็ก เพิ่มความแข็งแรงคงทน ช่วยเรื่องท่าทางและการทรงตัว
2. การสื่อสาร - การร้องเพลงนิทาน เพื่อฝึกการออกเสียง การหายใจ การควบคุมปาก การพูดคุยโต้ตอบ
3. ด้านอารมณ์และสังคม – การเล่นดนตรีแบบด้นสด เกมกลุ่มเกี่ยวกับดนตรี เพื่อการสังเกตอารมณ์และส่งเสริมการเรียนรู้อยู่กับสังคม
4. ด้านปัญญา – การใช้เพลงประกอบการสอนหนังสือ การใช้การเล่นเครื่องดนตรีเพื่อฝึกทักษะต่าง ๆ เช่น การระบุตำแหน่ง เป็นต้น
5. ด้านการรับรู้ - การเล่นดนตรี ช่วยกระตุ้นประสาทสัมผัสต่าง ๆ เช่น การได้ยิน (เสียงเพลง) การมองเห็น (โน้ตเพลง) และการสัมผัสพื้นผิว (เครื่องดนตรี)

ก่อนจะเริ่มทำดนตรีบำบัด ท่านผู้อ่านจะเห็นว่า “เป้าหมายและกระบวนการ” ของมันเป็นสิ่งสำคัญยิ่งที่ผู้บำบัดทุกคนควรตระหนักไว้ “เพื่อประสิทธิภาพการบำบัดและผลประโยชน์สูงสุดต่อตัวผู้รับบริการ”

รายการอ้างอิง:

1.หนังสือ “สร้างชีวิตใหม่ คู่มือจิตบำบัดและการให้คำปรึกษาแนว Humanistic – Existential – Experiential” ของ ศาสตราจารย์ พญ. อุมาพร ตรังคสมบัติ

2.whmusictherapy.com/about-music-therapy/

3.ภาพประกอบจาก pexels.com