6 แนวทางการบริหารโรงเรียนให้ก้าวทันการเปลี่ยนแปลงของโลก

“ด้วยสภาวะของโลกปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วมาก ทำให้นักเรียนสามารถมีองค์ความรู้ มีทักษะ และมีเจตคติหรือค่านิยมได้จากการรับรู้ผ่านสื่อออนไลน์ต่างๆได้โดยง่าย ทั้งนี้การรับรู้ หรือการเกิดความเชื่อที่ขาดการไตร่ตรองให้รอบคอบ หรือ ขาดการแนะนำจากผู้รู้เสียก่อนอาจทำให้นักเรียนเกิดมีค่านิยมที่ไม่ถูกต้อง ไม่เหมาะสม ทำให้นักเรียนขาดคุณธรรมที่ดีงาม และการเรียนรู้ในด้านอื่นๆก็พลอยจะบกพร่องไปด้วย” นี่คือเสียงสะท้อนปัญหาของ นายกุศล มีปัญญา ผู้บริหารโรงเรียนเชียงแสนวิทยาคม สังกัด สพม. จังหวัดเชียงราย เมื่อผู้บริหารกุศลได้เล็งเห็นปัญหาดังกล่าวจึงได้สร้างเป้าหมาย 3 ด้าน ที่จะช่วยแก้ปัญหาที่มีของโรงเรียนได้ดังนี้

1. เป้าหมายของโรงเรียน คือ เป็นสถานศึกษาระดับมัธยมศึกษาของอำเภอที่มีคุณภาพที่ผู้ปกครองนักเรียนในพื้นที่ให้ความไว้วางใจในการจัดการศึกษาว่าบุตรหลานที่เข้ามาเรียนจะได้รับการดูแลให้เป็นผู้คุณลักษณะตามที่คาดหวัง คือเป็นคนดี มีความรู้และมีทักษะชีวิตนักเรียนที่เข้ามาเรียนมีความภาคภูมิใจในสถาบันและมีความสุขในการมาเรียน 

2. เป้าหมายในการพัฒนาครู คือ การสร้างครูคุณภาพให้เป็นเสาหลักในการนำพานักเรียนไปสู่เป้าหมาย ให้มีค่านิยมที่ถูกต้อง มีคุณธรรมความดีงามสมวัย มีองค์ความรู้ ตามมาตรฐานและมีศักยภาพในการแข่งขันได้ ก็จะทำให้โรงเรียนมีคุณภาพเป็นที่ชุมชนเกิดความเชื่อมั่น และครูต้องรักและภาคภูมิใจในวิชาชีพครู พร้อมที่จะปรับเปลี่ยนวิธีคิด กระบวนการจัดการเรียนรู้ ให้เท่าทันกับการเปลี่ยนแปลง เข้าใจเด็กและกระตือรือร้นที่จะคิดค้น ออกแบบกระบวนการจัดการเรียนการสอน การวัดและประเมินผลในชั้นเรียนให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของสังคมและของผู้เรียน คือ หล่อหลอมให้ครูทุกคนมี mindset ที่ดี

3. เป้าหมายในการพัฒนานักเรียน คือ นักเรียนมีค่านิยมที่ถูกต้อง มีคุณธรรมความดีงามสมวัย มีองค์ความรู้ ตามมาตรฐานและมีศักยภาพในการแข่งขัน นอกจากนี้โรงเรียนเชียงแสนวิทยาคมยังมีความท้าทายในเรื่องของการใช้เทคโนโลยี เช่น ความเสถียรของสัญญานเนื่องจากโรงเรียนอยู่พื้นที่ห่างไกลก็จะได้รับผลกระทบบ้างบางช่วงที่ฝนตก ไฟดับ และคุณภาพของอุปกรณ์ที่ไม่ดีนัก และบุคลากรที่สูงอายุยังไม่สามารถใช้งานได้คล่องแคล่ว เป็นต้น แต่อย่างไรก็ตามผู้บริหารโรงเรียนเชียงแสนวิทยาคมก็ไม่ย่อท้อได้ค้นหาวิธีการพัฒนาโรงเรียนเพื่อก้าวข้ามความท้าทายดังกล่าวจนเกิดเป็น 6 แนวทางในการพัฒนาโรงเรียนให้ก้าวทันการเปลี่ยนแปลงของโลก โดยการผสมผสานการใช้เทคโนโลยีและการพัฒนาคุณภาพครู ดังวิธีการต่อไปนี้ 

1. ใช้ระบบ School Master ในการบริหารจัดการด้านธุรการต่าง ๆ ทำให้เกิดความสะดวกคล่องตัวในการขับเคลื่อนงานทุกด้านในโรงเรียน เช่น กรณีการรับ-ส่ง หนังสือราชการ หนังสือจากหน่วยงานต้นสังกัดหรือหน่วยงานอื่นที่เข้ามาถึงโรงเรียน เมื่อธุรการลงรับหนังสือแล้วก็จะส่งต่อให้รองผู้อำนวยการตามฝ่ายที่รับผิดชอบงาน รองผู้อำนวยการก็จะเป็นความเห็นว่าสมควรจะดำเนินการอย่างไรหรือมอบหมายให้กลุ่ม/งาน ใดดำเนินการ เพื่อให้ผู้อำนวยการให้ความเห็นชอบ เมื่อผู้อำนวยการเห็นชอบหรือมีความเห็นอื่นเพิ่มเติมแล้วก็จะลงนามอิเล็กทรอนิกส์ และส่งหนังสือกลับงานธุรการ งานธุรการก็จะส่งหนังสือนั้นไปถึงผู้เกี่ยวข้องได้ดำเนินการ ทั้งหมดนี้จะส่งต่อให้ผู้เกี่ยวข้องทุกคนในช่องทาง LINE นอกจากนี้ ยังครอบคลุมไปถึง การลงเวลามาปฏิบัติราชการ การขออนุญาตออกนอกบริเวณโรงเรียนของข้าราชการครูในเวลาราชการ ซึ่งสามารถรายงานออกมาเสนอได้อีกทางหนึ่งด้วย  

2. อนุญาตให้นักเรียนใช้โทรศัพท์ในการสแกน เพื่อชำระค่าอาหารได้ในศูนย์อาหาร ร้านเครื่องดื่ม ร้านกาแฟและร้านค้าสวัสดิการของโรงเรียน ผู้ปกครองสามารถเติมเงินให้นักเรียนใน App เป๋าตัง โดยไม่ต้องให้เงินสดแก่นักเรียนมาโรงเรียน เงินค่าสินค้าทุกชนิดจะเข้าบัญชีของโรงเรียน และเจ้าหน้าที่การเงินของโรงเรียนจะจ่ายคืนผ่านบัญชีแก่ผู้ขายสินค้าทุกวันเวลา 16.00น. หลังจากหักค่าเช่า ค่าบริการแล้ว ทั้งนี้โดยความร่วมร่วมมือระหว่างโรงเรียนเชียงแสนวิทยาคมกับธนาคารกรุงไทย

3. ติดตามความก้าวหน้าของคุณครูผ่านทาง Website โดยการอบรมพัฒนาครูให้สร้าง Website ของตนเองทุกคนโดยใช้โปรแกรม CANVA ครูเก็บงานตามองค์ประกอบและดำเนินการตามแนว วPA ไว้บน Website ของตนเองและให้คณะกรรมการประเมินสามารถเข้ามาตรวจดูความก้าวหน้า ผลการดำเนินงาน ทั้งที่เป็นเอกสารและคลิปวิดีโอได้ตลอดเวลา (เข้าประเมินอย่างน้อย 2 ครั้ง) โดยครูไม่ต้องจัดเตรียมเอกสารใดๆและผู้ประเมินไม่ต้องเดินทางจากสถานที่ที่ห่างไกลกันเพื่อมาประเมินโดยสามารถประเมินได้ทุกองค์ประกอบบน Website ของครูแต่ละท่าน เป็นต้น

4. สร้างวัฒนธรรมเชิงบวกในการทำงานสู่ความสำเร็จ คือ ใช้หลักการ Modern Positive และ Friendly เรามีความเชื่อว่าบุคลากรที่อยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข จะสามารถทำให้องค์กรมีความสำเร็จได้ ปัจจัยแรกคือ Modern เป็นสิ่งที่ยอมรับร่วมกันว่าต้องเกิดกับทุกคนรวมทั้งครูต้องส่งต่อไปถึงนักเรียนด้วย ประกอบกับคุณครูส่วนใหญ่เป็นคนรุ่นใหม่ เห็นถึงประโยชน์ของเทคโนโลยีอยู่แล้ว ฉะนั้นจึงไม่เป็นปัญหาในการนำเทคโนโลยีมาใช้ในโรงเรียนแต่ผู้บริหารต้องสนับสนุนให้เทคโนโลยีเหล่านั้นให้มีคุณภาพ เสถียร และสามารถต่อยอดไปในเรื่องอื่นๆในโอกาสภายหน้าได้

5. สร้างความสัมพันธ์ระหว่างครู จัดให้มีคู่บัดดี้ครู เช่น จัดให้ครูมีอายุคู่กับครูอายุน้อย ที่มีความชำนาญได้ช่วยทำหรือดำเนินการจัดอบรมและช่วยเหลือเรื่องการใช้เทคโนโลยีให้แก่ครูที่มีอายุ 

6. ให้ครูเลือกพัฒนาตัวเองได้ตามความสมัครใจ เนื่องจากภาระงานของครูค่อนข้างมีมาก แต่ผู้บริหารก็ไม่บังคับให้ครูเข้าอบรมในวันหยุดโดยให้ผู้ที่ไม่สามารถเข้าอบรมตามวันที่กำหนดหาวิธีพัฒนาด้วยตนเอง ซึ่งพบว่าคุณครูก็สามารถดำเนินการด้วยตนเองได้และบางคนก็มีความรู้มีทักษะอยู่ก่อนแล้ว 

นอกเหนือจาก 6 แนวทางการบริหารโรงเรียนในแบบฉบับของผู้อำนวยการกุศลแล้ว ท่านยังทิ้งท้ายมอบแนวทางในการบริหารการศึกษาที่ประสบความสำเร็จไว้ว่า “กระบวนการในการพัฒนาคนที่ไม่ได้เป็นเพียงแต่เป็นการพัฒนารูปลักษณ์ภายนอก แต่เป็นเหมือนการพัฒนาในส่วนของภูเขาน้ำแข็งที่อยู่ใต้น้ำ คือ เราต้องพัฒนาให้นักเรียนเขาเกิดองค์ความรู้ เกิดความเชื่อ และความเข้าใจ ในสิ่งที่ถูกต้อง ดีงาม สิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นสิ่งที่ต้องใช้ความมุ่งมั่น ตั้งใจและต้องใช้เวลา ฉะนั้นในด้านวัตถุอาจเห็นความเปลี่ยนแปลงของเครื่องไม้เครื่องมือที่สนับสนุนการเรียนการสอนที่ทันสมัยขึ้น แต่การพัฒนาภายในลึกๆนั้นก็เป็นเรื่องที่ท้าทายงานของครูทุกคน ทั้งนี้ พยายามจูงใจให้ครูได้ปรับเปลี่ยนกระบวนการจัดการเรียนรู้ให้สอดคล้องกับจริตหรือความชอบของนักเรียนปัจจุบันที่มีความกระตือรือร้นในการเรียนลดน้อยลงให้มากที่สุด โดยให้ครูสนใจมาออกแบบการจัดการเรียนรู้หรือใช้รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่เป็น Active learning ให้มากขึ้น รวมทั้งส่งเสริมให้ครูใช้เทคโนโลยีในการสอนรูปแบบการสอนสำเร็จรูปผ่านโปรแกรมคอมพิวเตอร์บ้าง หรือสนับสนุนให้ครูได้มีการจัดการเรียนรู้ที่ครูสอนน้อยลง ให้นักเรียนได้ลงมือปฏิบัติเพิ่มมากขึ้น ซึ่งก็ได้รับความร่วมมืออย่างดีจากครูทุกคนทั้งนี้ผมได้กำหนดเป็นข้อตกลงในการพัฒนางานที่เสนอเป็นประเด็นท้าทายสำหรับผู้บริหารโรงเรียน กับผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาเชียงราย ในปีงบประมาณ 2566 ด้วย คือ “การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ของครูให้เป็น Active Learning” และได้กำหนดให้คุณครูทุกคนในโรงเรียน กำหนดเอาการพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนรู้ให้เป็น Active Learning ของตนเอง เป็นข้อตกลงในการพัฒนางานกับผู้อำนวยการโรงเรียนด้วย”