7 เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับพัฒนาการทางสมองของวัยทีน

พัฒนาการทางสมองของลูก เป็นสิ่งที่คนเป็นพ่อแม่ให้ความสำคัญเป็นอันดับต้นๆ เพราะการมีพัฒนาการสมองที่ดีนั้นย่อมหมายถึงสติปัญญาที่ดีตามมาซึ่งเมื่อพูดถึงเรื่องสมองของลูก หลายคนมักนึกถึงเฉพาะช่วง 3 ปีแรกของชีวิตที่สมองจะมีพัฒนาการมากที่สุดแต่รู้หรือไม่ว่าพัฒนาการทางสมองของวัยรุ่นก็มีความสำคัญไม่น้อยไปกว่ากันในวัยรุ่นสมองจะมีความเปลี่ยนแปลงสำคัญๆ หลายประการที่พ่อแม่ควรให้ความสนใจต่อไปนี้เป็น 7 เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับพัฒนาการทางสมองของวัยรุ่นที่น่าจะทำให้พ่อแม่ผู้ปกครองเข้าใจพัฒนาการของวัยทีนได้ดียิ่งขึ้น

1.พัฒนาการทางสมองของวัยรุ่นสำคัญไม่น้อยกว่าวัยทารก

แม้ว่าขนาดของสมองจะหยุดเติบโตในด้านขนาดเมื่อเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นตอนต้นแต่ศักยภาพของสมองด้านอื่นๆยังมีพัฒนาการอย่างต่อเนื่องโดยเฉพาะการปรับจูนกระบวนการทำงานต่างๆ ยังคงมีต่อเนื่องไปจนถึงวัย 20 ปลายๆ โดยสมองส่วนที่อยู่ด้านหลังหน้าผากที่เรียกว่า Prefrontal Cortex ซึ่งทำหน้าที่เกี่ยวกับการวางแผนการจัดลำดับความสำคัญและการตัดสินใจที่ดีถือเป็นส่วนท้ายๆ ที่จะเติบโตเต็มที่เมื่อรู้อย่างนี้แล้วพ่อแม่ก็อาจพอเข้าใจได้ว่าเพราะอะไรวัย 20 ปีจึงถือเป็นวัยที่บรรลุนิติภาวะเพราะหากมองในแง่พัฒนาการทางสมองก็คือช่วงที่สมองส่วนการตัดสินใจที่ดีพัฒนาอย่างเต็มที่แล้วนั่นเอง

2.พัฒนาการทางสมองเชื่อมโยงกับประสบการณ์ทางสังคมในวัยรุ่น

การเปลี่ยนแปลงของสมองในส่วนที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการทางสังคมมักทำให้วัยรุ่นให้ความสำคัญกับกลุ่มเพื่อนและการเป็นส่วนหนึ่งของสังคมที่ตนเองเลือกมากขึ้นแต่ในขณะเดียวกันที่สมองส่วนความคิดตัดสินใจยังพัฒนาไม่เต็มที่ ก็อาจส่งผลให้วัยรุ่นเลือกพฤติกรรมเสี่ยง หรือการกระทำที่ขาดความยับยั้งชั่งใจเพื่อให้เป็นที่ยอมรับในสังคม ทั้งนี้เป็นเพราะวัยรุ่นให้ความสำคัญกับผลประโยชน์ทางสังคม มากกว่าผลลัพธ์ที่เกิดจากการตัดสินใจไม่รอบคอบในทางกลับกันวัยรุ่นที่ได้รับการปลูกฝัง EF ตั้งแต่เด็กก็อาจมีพฤติกรรมทางสังคมเชิงบวกที่นำไปสู่สิ่งที่สร้างสรรค์ได้เช่นกัน

3.สมองของวัยรุ่นพร้อมเรียนรู้และปรับตัว

สมองของวัยรุ่นมีศักยภาพอย่างมากที่จะปรับตัวและตอบสนองต่อสถานการณ์หรือประสบการณ์ใหม่ๆ ในชีวิตไม่ว่าจะเป็นลองลงเรียนคลาสใหม่ๆ ทำกิจกรรมที่ไม่เคยลองฝึกเครื่องดนตรีชนิดใหม่เรียนภาษาต่างประเทศ ฯลฯ ยิ่งพ่อแม่เปิดโอกาสให้วัยรุ่นได้ลองทำสิ่งที่หลากหลายมากเท่าไรก็ยิ่งช่วยส่งเสริมให้วงจรสมองของวัยรุ่นแข็งแรงและเติบโตได้อย่างมีศักยภาพ

4.สมองวัยรุ่นรับมือความเครียดต่างไป

เพราะสมองของวัยรุ่นยังอยู่ระหว่างการพัฒนาทำให้การตอบสนองต่อความเครียดอาจแตกต่างไปจากสมองของผู้ใหญ่ซึ่งหากวัยรุ่นไม่ได้รับคำแนะนำที่เหมาะสมก็อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิต เช่น โรควิตกกังวลหรือโรคซึมเศร้าได้มากกว่าผู้ใหญ่การสังเกตว่าสิ่งใดเป็นตัวกระตุ้น(Trigger) ความเครียดหรือความกังวลของลูก และช่วยหาวิธีรับมือที่เหมาะสม จะทำให้วัยรุ่นผ่านช่วงเวลาเปลี่ยนผ่านนี้ไปได้

5.วัยรุ่นส่วนใหญ่นอนหลับไม่เพียงพอ

มีการศึกษาพบว่าในวัยรุ่นฮอร์โมนเมลาโทนินที่ช่วยให้นอนหลับทำงานแตกต่างไปจากวัยเด็กและวัยผู้ใหญ่ กล่าวคือ ระดับฮอร์โมนเมลาโทนินในวัยรุ่นจะขึ้นสูงสุดในช่วงดึกๆ และลดลงในช่วงเช้านี่อาจเป็นเหตุผลว่าทำไมวัยรุ่นจึงชอบนอนดึกและตื่นสายซึ่งในความเป็นจริงวัยรุ่นต้องตื่นเช้าไปโรงเรียนทำให้เด็กๆ วัยนี้ส่วนใหญ่นอนหลับไม่เพียงพอส่งผลต่อการขาดสมาธิและการควบคุมตนเองผนวกกับพัฒนาการสมองส่วน Prefortal Cortex ที่ดูแลเรื่องการตัดสินใจเมื่อนอนน้อยก็อาจยิ่งส่งผลกระทบต่อการตัดสินใจที่มีประสิทธิภาพ

6.ปัญหาสุขภาพจิตอาจเริ่มต้นช่วงวัยรุ่น

สมองที่กำลังพัฒนาผนวกกับร่างกาย อารมณ์ และฮอร์โมนต่างๆ ที่เปลี่ยนแปลง เมื่อรวมเข้าด้วยกันความเปลี่ยนแปลงนี้อาจมากเกินกว่าวัยรุ่นบางคนจะรับไหวนี่จึงเป็นสาเหตุว่าทำไมปัญหาสุขภาพจิต ไม่ว่าจะเป็น โรคจิตเภท โรควิตกกังวล โรคซึมเศร้า ไบโพล่าร์ หรือโรคเกี่ยวกับปัญหาการกิน มักเกิดขึ้นในช่วงวัยรุ่น

7.สมองของวัยรุ่นยืดหยุ่นมากกว่าที่คิด

แม้ว่าต้องเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงหลายด้านพร้อมกัน กระนั้นสมองของวัยรุ่นก็ยืดหยุ่นมากกว่าที่คิดยิ่งหากได้รับคำแนะนำการดูแลที่เหมาะสมจากพ่อแม่ผู้ปกครองสามารถช่วยประคับประคองให้วัยรุ่นก้าวผ่านความเปลี่ยนแปลงนี้และเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีสุขภาพดีทั้งกายและใจได้

เมื่อพูดถึงวัยรุ่น พ่อแม่ส่วนใหญ่มักโฟกัสไปที่ปัญหาเรื่องอารมณ์และตัวตนของลูกแต่จริงๆ แล้วเรื่องพัฒนาการทางสมองของวัยนี้ก็มีความสำคัญไม่น้อยไปกว่ากัน หากเข้าใจเรื่องสมองของวัยทีนก็จะช่วยให้พ่อแม่เข้าใจพฤติกรรมและการกระทำของลูกในวัยนี้ได้ดีขึ้นรวมทั้งยังสามารถให้คำแนะนำเพื่อให้ลูกก้าวข้ามปัญหาต่างๆ ไปได้อย่างเหมาะสมอีกด้วย

แหล่งอ้างอิง (Sources) :

• The Teen Brain: 7 Things to Know