การเสวนาแลกเปลี่ยนความคิด - การสร้าง Generative AI เข้าไปในส่วนหนึ่งใน EdTech

ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีได้มีการพัฒนาเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การใช้ปัญญาประดิษฐ์ หรือที่เรียกว่า “AI” ได้เข้ามามีบทบาทในการอำนวยความสะดวกในทุกด้าน เช่นเดียวกับวงการศึกษาที่ได้มีการนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการและพัฒนาคุณภาพการศึกษา รวมถึงใช้ในการกำหนดแนวโน้มของการใช้เทคโนโลยีในอนาคตอย่างได้ผลและก่อให้เกิดประโยชน์ได้

ด้วยแนวโน้มการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ AI เป็นที่นิยมอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะในมุมมองภาคการศึกษา ไม่ว่าจะเป็นในเรื่องของการบริหารจัดการศึกษาที่ได้มีการนำเทคโนโลยี AI เข้ามาช่วยให้การดำเนินงานเป็นระบบและมีประสิทธิภาพมากขึ้น เช่น ด้านระบบข้อมูลนักเรียน (student information system) การจัดสรรทรัพยากร (resource allocation) การจัดตารางการเรียนการสอน การสรรหาและการรับสมัคร (recruitment and admissions) เป็นต้น นอกจากนี้ ยังได้มีการนำเทคโนโลยี Generative AI เข้ามาเป็นเครื่องมือช่วยในการจัดการเรียนการสอน การสร้างเนื้อหา (content) อีกทั้งยังสามารถค้นหาข้อมูลเฉพาะทางในรูปแบบต่างๆ ได้อย่างหลากหลายคล้ายกับสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ ก่อให้เกิดเป็นจุดเปลี่ยนต่อวิถีการเรียนรู้ที่เด็กทุกคนสามารถเข้าถึงเทคโนโลยี และปัญญาประดิษฐ์อื่น ๆ ได้ง่ายและเหมาะสมมากยิ่งขึ้น อาทิเช่น ครูในต่างประเทศพบปัญหานักเรียนใช้ ChatGPT ช่วยทำการบ้าน จึงได้ปรับเปลี่ยนวิธีโดยการใช้ ChatGPT ให้เป็นเครื่องมือในการจัดการเรียนรู้ หรือช่วยหาคำตอบเปรียบเสมือนครูผู้ช่วยของเด็ก โดยวิธีการนี้จะช่วยให้ผู้เรียนสามารถสร้างองค์ความรู้ได้ด้วยตนเอง ซึ่งถือได้ว่าเป็นข้อดีของ AI สำหรับการจัดการเรียนรู้ 1) ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้เฉพาะบุคคล (personalize learning) เนื่องจากอุปกรณ์ (device) ต่าง ๆ เป็นของส่วนบุคคล จึงทำให้เส้นทางการเรียนรู้ถูกปรับให้เหมาะกับบุคคลนั้น ๆ และในส่วนของครูอาจารย์ก็สามารถออกแบบห้องเรียนหรือออกแบบชั้นเรียนที่มี AI เป็นผู้ช่วยแล้วให้ AI เข้ามาเป็น 1 ในครูผู้ช่วยได้ จะเห็นได้ว่า AI ในการเรียนการสอนสามารถทำได้อย่างหลากหลาย โดยเฉพาะด้าน personalize learning

ที่จะต้องพิจารณาว่า “เราเป็นใคร ต้องการจะเรียนรู้อะไร และเลือกใช้เครื่องมือช่วยอะไร” 2) การนำเทคโนโลยีโลกเสมือนสู่โลกความจริงในการเรียนรู้ โดยใช้โปรแกรมความเสมือนจริง (Virtual Reality : VR) ความเป็นจริงเสริม (Augmented Reality : AR) เข้ามาจัดการเรียนการสอน เช่น การฝึกผู้เรียนหรือนักศึกษาในสถานการณ์จำลองต่าง ๆ (simulation) การซ่อมเครื่องจักร การผ่าตัด เป็นต้น แต่เนื่องด้วยข้อจำกัดในด้านความพร้อมของอุปกรณ์และการเข้าถึงยากทำให้การจัดการเรียนการสอนในประเทศไม่ค่อยได้รับความนิยมเท่าที่ควร 3) การจัดการเรียนรู้ร่วม (Inclusive Education) เป็นการเรียนรู้ร่วมกับผู้เรียนที่มีความต้องการพิเศษหรือบกพร่องทางการเรียนรู้ โดยใช้เทคโนโลยีเข้ามามีส่วนช่วยให้เกิดความสะดวกในรูปแบบต่าง ๆ เช่น การขึ้นข้อความสำหรับผู้พิการทางหู การใช้เสียงสำหรับผู้พิการทางตา เป็นต้น 4) การวิเคราะห์ข้อมูลและสะท้อนกลับ (Data Analysis and Feedback) การใช้เทคโนโลยีในการวิเคราะห์ข้อมูลและสะท้อนผลสู่การปรับปรุงและพัฒนาการเรียนรู้ของผู้เรียน เพื่อให้การจัดการเรียนการสอนมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น สำหรับความท้าทายด้านจริยธรรม (challenges and ethical considerations) สิ่งที่ควรคำนึงคือ 1) ความเป็นส่วนตัวของข้อมูล (data privacy) การคำนึงถึงความปลอดภัยข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้

2) ความลำเอียงของปัญญาประดิษฐ์ (Bias in AI) เป็นการประมวลผลของ AI ที่ออกมาอย่างไม่เป็นธรรม ซึ่งอาจเกิดได้หลายเหตุ เช่น การป้อนข้อมูล และการตัดสินใจที่ลำเอียง หรือพิจารณาข้อมูลตามอัลกอริธึ่มจากสิ่งที่มนุษย์ได้กำหนดให้ในตอนแรก เป็นต้น 3) การแทนที่งาน (Job Displacement) สามารถแยกออกเป็น 2 ส่วนคือ งานแบบไหนที่จะถูกแทนที่ด้วย AI และทักษะแบบไหนที่เป็นที่ต้องการในโลกธุรกิจ ซึ่งในยุคปัจจุบันได้มีการนำเทคโนโลยี AI เข้ามาแทนที่มนุษย์มากขึ้น ฉะนั้น มนุษย์จึงต้องสร้างข้อแตกต่าง ไม่ว่าจะเป็นการรู้จักตนเอง การกำกับตนเอง

การรู้จักสังคม การมีความรับผิดชอบต่อการตัดสินใจของตนเอง เพื่อที่จะสามารถใช้และรู้เท่าทันเทคโนโลยีได้ 4) การพึ่งพาเทคโนโลยี (dependency) เป็นการเลือกพึ่งพาเทคโนโลยีในการทำงาน การเรียน โดยผ่านการคัดกรอง การใช้วิจารณญาณในการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้รับรู้ จะเห็นได้ว่า AI ได้เข้ามามีบทบาทและเกี่ยวข้องกับการชีวิตประจำวันของมนุษย์มากขึ้น ฉะนั้นสิ่งที่มนุษย์จะต้องรับมือกับความก้าวหน้าของเทคโนโลโลยี AI อย่างรู้เท่าทัน คือ การปรับตัวอย่างต่อเนื่อง (continuous adaptation) การทำงานร่วมกัน (collaboration) โดยการพัฒนาตนเองให้พร้อมกับการใช้ AI และการเป็นนักเรียนรู้ตลอดชีวิต (Life Long Learning) เพราะความรู้ใหม่มักเกิดเร็วขึ้น เรื่องถูกของเมื่อวานอาจกลายเป็นเรื่องผิดของวันนี้ ดังนั้น การสร้างความพร้อมในการเรียนรู้สิ่งใหม่จึงเป็นสิ่งจำเป็นและเป็นสิ่งที่ท้าทายในการปรับตัวให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงทางด้านเทคโนโลยีและกระแสโลกในอนาคต