ทำความรู้จัก 'Brain-Based Learning' หนึ่งก้าวใหม่ของการศึกษาไทยในอนาคต

การพูดคุยเรื่องการพัฒนาการศึกษาไทยในอนาคตในบ้านเรา ปฏิเสธไม่ได้ว่าปัจจุบัน มีความหวังและทิศทางดีขึ้นมากเรื่อยๆ หลากหลายภาคส่วน รวมทั้งโรงเรียน สถาบัน และคุณครูเองเริ่มมองเห็นถึงแนวทางและวิธีการสอนใหม่ ๆ ที่จะช่วยไม่เพียงเด็กๆ แต่ยังรวมถึงคุณครูและโรงเรียนเอง

หนึ่งในโมเดลการศึกษาไทยในอนาคตใหม่ล่าสุดที่เริ่มได้รับการพูดถึงมากขึ้นและหวังว่าจะได้รับการขยายผลต่อในวงกว้างในบ้านเราก็คือ Brain-Based Learning หรือ การเรียนรู้โดยมีศาสตร์ประสาทวิทยา (neuroscience) เป็นที่ตั้งนั่นเอง หรือกล่าวอย่างง่ายๆ ก็คือเรียนรู้อย่างไร สอนเด็กๆ อย่างไรให้ถูกต้องตามกลไกการทำงานของสมองของเขา ตามระดับพัฒนาการ ตามการเจริญเติบโต ตามวัยในช่วงต่างๆ ยิ่งเด็กเล็กๆ ด้วยแล้ว การมีความรู้ในจุดนี้ ยิ่งช่วยลดภาระและพลังงานของคุณครูให้น้อยลงและช่วยให้เกิดคุณประโยชน์สูงสุดในการเรียนรู้ของเด็กๆ

ในบทความนี้ Starfish Labz จึงขอทำหน้าที่ ชวนคุณผู้อ่านทุกคนมาเรียนรู้เกี่ยวกับโมเดลใหม่นี้ให้ลึกซึ้งกันขึ้นอีกนิดกันค่ะ Brain-Based Learning คืออะไร? สมองสำคัญต่อการเรียนรู้แค่ไหน? มีประโยชน์จริงๆ หรือเปล่า? และถ้าคุณครูหรือผู้ปกครองอย่างๆ เราอยากจะลองเริ่มฝึกให้กับเด็กๆ ทำเองได้ไหม? มาเรียนรู้กันเลยค่ะ

Brain-Based Learning คืออะไร

Brain-Based Learning หรือ BBL คือการเรียนการสอนที่คุณครูมีพื้นฐานความรู้ ความเข้าใจในการทำงานของสมองที่เชื่อมโยงอยู่กับการเรียนรู้ของเด็กๆ แต่ละวัยนั่นเองค่ะ

กล่าวอย่างง่ายที่สุด BBL คือการเรียนรู้การทำงานและพัฒนาการของสมอง ความการทำงานของสมองและการเรียนรู้ และการนำเอาความรู้ดังกล่าวมาประยุกต์ใช้กับการสอนให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อเด็กๆ ในทางทฤษฎี หากจะกล่าวให้เฉพาะเจาะจงอีกนิดก็คือการนำเอาความรู้ทางประสาทวิทยาที่ใช่ (Neuroscience) และทฤษฎีการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ (Learning Theories) มาผสมผสานกันให้เกิดเป็นโมเดลการเรียนรู้ เทคนิคการสอนใหม่ ๆ ที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการสอนให้กับคุณครูและการเรียนให้กับเด็กๆ

 ในการเรียนการสอนแบบ BBL คำถามที่ผู้เชี่ยวชาญจะเชิญชวนให้คุณครูลองสอบถามตัวเองก็คือ อาทิ การเรียนการสอนหนึ่งๆ ควรใช้เวลาเท่าไหร่ถึงเหมาะสมที่สุดต่อเด็กๆ, เด็กๆ ในแต่ละวัยจดจำได้มากเท่าไหร่, ควรใช้วิธีแบบไหนถึงจะช่วยให้เขาจำได้ดีที่สุด

 คำถามเหล่านี้เชื่อมโยงกับการทำงานทางสมองของเด็กโดยตรงๆ และในการสอนแบบ BBL การใส่ใจกับการทำงานทางสมองของคุณครูหรือผู้ใหญ่เองยังเป็นส่วนที่สำคัญด้วยนะคะ คุณครูหรือวัยผู้ใหญ่สอนได้มากสุดกี่นาที, คุณครูควรมีช่วงเวลาพักระหว่างสอนกี่ครั้ง, การสอนควรเป็นไปอย่างไร เป็นแบบไหนในวิธีไหนที่จะช่วยให้คุณครูสามารถสอนได้ตามจุดประสงค์ แต่ไม่รู้สึกเหนื่อยล้า ไม่รู้สึกว่าแต่ละการสอน ตัวเองต้องใช้พลังงานมากเกินไป BBL ในอีกแง่มุมหนึ่งจึงเปรียบเสมือนโมเดลการสอนที่ช่วยพัฒนาทั้งการเรียนและสุขภาพของคุณครูและเด็กๆ โดยตรงอีกด้วย

สมองสำคัญต่อการเรียนรู้แค่ไหน?

สมองคือหนึ่งในองค์ประกอบที่สำคัญที่สุดของมนุษย์ พัฒนาในช่วงต่างๆ ของเด็กๆ ล้วนมีจุดกำเนิดหรือมีจุดศูนย์กลาง ศูนย์ควบคุมอยู่ที่สมอง การทำความเข้าใจการทำงานและพัฒนาการทางสมองของเด็กๆ จึงเป็นสิ่งสำคัญในการสอนสิ่งต่างๆ ให้เขากับนั่นเอง

คุณประโยชน์อันล้ำค่าของ Bain-Based Learning

1.สุขภาพกาย

 การสอนตามแบบฉบับ BBL สามารถช่วยส่งเสริมสุขภาพกายของทั้งคุณครูและเด็กๆ ไม่ว่าจะเป็นการลดระดับความรู้สึกเหนื่อย การช่วยให้การสอนเป็นไปตามหลักการการทำงานที่แท้จริงของร่างกาย

2.สุขภาพใจ

นอกเหนือจากร่างกายแล้ว แน่นอนว่า BBL ยังช่วยส่งเสริมสุขภาพจิตใจของทั้งคุณครูและเด็กๆ การสอนที่ตรงตามการทำงานทางสมองช่วยให้เด็กๆ เครียดน้อยลง การจดจำสิ่งต่างๆ เป็นไปอย่างง่ายขึ้น ส่งผลทางบวกต่อความรู้สึกและสุขภาพจิตใจ

3.ประสิทธิภาพการสอนของคุณครู

การสอนมีความเป็นระบบในแง่ของหลักการและประสิทธิภาพที่คุณครูสามารถคาดหวังได้ ถ้าเทคนิค BBL หนึ่งๆ ไม่เวิร์ก คุณครูก็สามารถลองเปลี่ยนเป็นเทคนิคอื่นๆ การสอนมีแบบแผนความรู้ มีรูปแบบที่คุณครูสามารถเลือกนำมาลองใช้ได้อย่างหลากหลายตามจุดประสงค์

4.ประสิทธิภาพการเรียนของเด็กๆ

คุณประโยชน์ท้ายสุด แน่นอนว่าคือคุณประโยชน์อันล้ำค่าในการเรียนรู้ที่คุณครูสามารถมอบให้กับเด็กๆ ได้อย่างเต็มเปี่ยมแต่ไม่ทำให้เขารู้สึกเหนื่อยหรือเกินกำลังเขาจนเกินไป การสอนตามพัฒนาการคือการเข้าใจกำลังและความสามารถของเด็กๆ ในแต่ละวัย

คำแนะนำจาก Starfish Labz

โมเดลการศึกษาไทยในอนาคตตามแบบฉบับ Bain-Based Learning อาจฟังดูเหมือนอยู่ในโลกทางทฤษฎี แต่ความเป็นจริงแล้วเป็นโมเดลเชิงปฏิบัติมากๆ และสามารถใช้ได้จริงๆ ไม่เหนือความสามารถของคุณครูเลยนะคะ

คำแนะนำจาก Starfish Labz คือนอกเหนือจากการการศึกษาหลักการ BBL แล้ว การต่อยอดด้วยความคิดสร้างสรรค์เพิ่มเติมของคุณครูเองยังเป็นสิ่งสำคัญและมีประโยชน์เพิ่มเติมได้อีกมากๆ อาทิ สมองกับศิลปะ การเรียนศิลปะยุคใหม่ ในฐานะคุณครูศิลปะ คุณครูสามารถต่อยอดได้มากมาย

ที่สำคัญที่สุดอีกประการหนึ่งคือการเข้าใจด้วยเด็กแต่ละคนย่อมแตกต่างกัน มีระดับความอ่อนไหว มีความชอบ มีความรู้สึกต่างกัน แม้จะขึ้นชื่อว่าสมองเหมือนกัน แต่ก็อาจจะไม่ได้เหมือนกันหมดเสียทีเดียว การใช้เทคนิคหนึ่งๆ ใน BBL จริงๆ แล้ว จึงอาจต้องใช้การสังเกตดูผลลัพธ์ของเด็กๆ แต่ละคนควบคู่ไปด้วยค่ะ ต้องอาศัยการประเมินผลอย่างชัดเจน เพื่อให้เรามองเห็นได้อย่างแท้จริงว่าเทคนิคหนึ่งๆ นี้ช่วยให้เกิดการเรียนรู้ตามที่คาดหวังจริงๆ ไหม ถ้ายังไม่เกิด ปรับอย่างไร เปลี่ยน เสริม เพิ่ม หรือพัฒนาอย่างไรให้ได้ผลตามที่ต้องการ 

อ้างอิง:

• What Is Brain-Based Learning? | American University.
• How to Use Brain-Based Learning in the Classroom - Waterford.org
• การเรียนรู้โดยใช้สมองเป็นฐาน (Brain Based Learning) ตอนที่ 1