เป็นครู.....ควรรู้เรื่อง “ยา”

Drug vs Pharmacist (ยาและเภสัชกรรม) “ยา” ในที่นี้ คือ ยารักษาโรค คือสิ่งที่ใช้ในการรักษาโรคภัยไข้เจ็บของมนุษย์ และสัตว์ โดยต้องใช้ความรู้ทั้งทางวิทยาศาสตร์และศิลปะมาผนวกในการ ผสม ปรุงแต่ง และแปรสภาพสาระสำคัญและส่วนประกอบอื่นตามสูตรตำรับ

คุณครูจะต้องมีความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ “ยา” เพื่อความปลอดภัยของนักเรียนเมื่อเจ็บป่วยจะได้ใช้ยาได้อย่างถูกต้องและปลอดภัย อันดับแรกจะต้องศึกษาในเรื่อง “ฉลากยา” เพราะ ฉลากยามีความสำคัญคือ เพื่อทราบเบื้องต้นว่ายาใดมีความจำเป็นกับตัวเอง หรือยาชนิดใดทำให้อาการของโรคบรรเทาหรือหายและยาชนิดใดเหมาะหรือไม่เหมาะสำหรับเรา 

Label ฉลากยา หรือเอกสารกำกับยา นับเป็นข้อมูลสำคัญที่มีประโยชน์ และให้ความปลอดภัยแก่ผู้ใช้ยา ฉะนั้น เพื่อป้องกันการเกิดผลร้ายอันไม่คาดคิดกับผู้ใช้ยา คุณครูควรได้อ่านฉลากหรือเอกสารกำกับยาทุกครั้งก่อนใช้ยา Label จะประกอบไปด้วย 

1. ชื่อผลิตภัณฑ์ 

2. สรรพคุณ 

3. วิธีใช้ 

4. คำเตือนหรือข้อควรระวัง 

5. ปริมาณหรือขนาดบรรจุ 

6. ผู้ผลิต 

7. วันเดือนปีที่ผลิตยา 

8. วันสิ้นอายุของยา 

9. การเก็บรักษา 

10. เลขทะเบียนยา

ระบบตรวจสอบการอนุญาตในการขึ้นทะเบียนยา คุณครูสามารถตรวจสอบในเวปได้เลย ว่าเป็นยาที่มีมาตรฐานและมีคุณภาพหรือไม่ ว่ายาตัวไหนมีสถานะคงอยู่ หรือมียาบางตัวที่ไม่มีเลขทะเบียนอาจจะมีการสวมทะเบียน เพราะปัจุบันมีการยาปลอมแพร่ระบาดเป็นจำนวนมาก 

ยาสามัญประจำบ้านสำหรับห้องพยาบาลในสถานศึกษาและการจัดการเจ็บป่วยเบื้องต้น  

หลักการและเหตุผลของยาสามัญประจำบ้าน คือ 

1. รักษาอาการเจ็บป่วยเล็กๆน้อยๆ 

2. เป็นอาการที่สามารถรักษาได้ง่าย 

3. ราคาไม่แพงมากนัก 

4. มีความปลอดภัยสูง 

โดยที่คุณครูสามารถเข้าไปดูรายละเอียด และชื่อยาของยาสามัญประจำบ้านว่ามียาชนิดไหนบ้างที่คณะกรรมการอาการและยา (อย.)ให้การรับรองว่ามีความปลดภัยนั่นเอง ถ้าเป็นยาสามัญประจำบ้านจะมีการเขียนคำว่า “ยาสามัญประจำบ้าน” อยู่ในกรอบสีเขียวสามารถหาซื้อได้ตามร้านสะดวกซื้อทั่วๆไปเพราะเป็นยาที่ไม่อันตรายและมีความปลอดภัยสูง 

ตัวอย่างยาสามัญประจำบ้านสำหรับห้องพยาบาลในสถานศึกษา เช่น ยาแก้ปวดท้องอืดท้องเฟ้อ ยาแก้ท้องเสีย ยาบรรเทาปวดลดไข้ ยาแก้แพ้ลดน้ำมูก ยาแก้ไอขับเสมหะ ยาแก้เมารถเมาเรือ ยาสำหรับโรคปากและคอ ยาใส่แผลล้างแผล ยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อแมลงกัดต่อย ยาสำหรับโรคผิวหนัง และยาดมหรือยาแก้วิงเวียน หน้ามืด คัดจมูก เป็นต้น   

ดังนั้นยาสามัญประจำบ้านสำหรับห้องพยาบาลในโรงเรียนจะช่วยในการบรรเทา หรือป้องกันอาการบาดเจ็บหรือความเจ็บป่วยในเบื้องต้น เช่น ปวดศีรษะ ปวดท้อง ท้องเสีย ท้องผูก อาเจียน น้ำมูกไหล เมารถ เมาเรือ เป็นต้น คุณครูสามารถนำมาใช้รักษานักเรียนเองได้ ห้องพยาบาลควรมีชุดยาสามัญเก็บไว้ใช้ และควรเก็บไว้ในที่ที่แห้ง หลีกเลี่ยงการโดนแสงแดดโดยตรง และสะดวกต่อการหยิบใช้ คุณครูสามารถจัดชุดยาสามัญได้ด้วยตัวเองหรือหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป โดยไม่จำเป็นต้องมีใบสั่งแพทย์ โดยฉลากยาจะมีคำว่า “ยาสามัญประจำบ้าน” ในกรอบสีเขียวมีขนาดตัวอักษรที่อ่านได้ชัดเจน และระบุคำว่า “ยาสิ้นอายุ” เพื่อแสดงวัน เดือน ปี พ.ศ. ที่ยาสิ้นอายุ และควรหมั่นตรวจสอบชุดยาเป็นประจำ หากพบยาที่เสื่อมสภาพหรือหมดอายุควรเปลี่ยนยาเพื่อความพร้อมต่อการใช้งาน

โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา (COVID-19) โรคโควิด 19 คือ โรคติดต่ออุบัติใหม่ซึ่งเกิดจากไวรัสโคโรนาชนิดที่มีการค้นพบล่าสุด โดยไวรัสและโรคอุบัติใหม่ชนิดนี้ไม่เป็นที่รู้จักเลยก่อนที่จะมีการระบาดในประเทศจีน เมื่อช่วงเดือนธันวาคมปี ค.ศ.2019 ขณะนี้โรคโควิด 19 มีการระบาดใหญ่เป็นวงกว้าง จนส่งผลกระทบเป็นอย่างมากในด้านสาธารณสุขและเศรษฐกิจของแทบทุกประเทศทั่วโลกจนถึงปัจจุบันเกิดได้ทุกกลุ่มอายุทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ซึ่งเด็กส่วนใหญ่ไม่มีอาการหรือมีอาการเพียงเล็กน้อย แต่บางรายมีอาการรุนแรงมาก ได้แก่กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบรุนแรงและอาจมีอาการของสมองอักเสบจนเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต ดังนั้นคุณครูต้องสังเกตุอาการของนักเรียนถ้าหากนักเรียนมีอาการเป็นไข้ ชัก ร่วมกับเกิดอาการซึมเด็กนอนหลับมากขึ้น คุณครูควรรีบนำนักเรียนส่งต่อโรงพยาบาล

ที่สำคัญถ้าเด็กมีโรคประจำตัว หรือมีโรคอ้วน หรือหายใจถี่ ควรรีบส่งต่อทันทีเช่นกัน สำหรับวัคซีนโควิด ควรให้มีการฉีดเพื่อป้องกันและลดการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ ทุกคนสามารถติดโรคโควิด 19 ได้ และมีโอกาสพัฒนาไปมีอาการรุนแรงได้เช่นกัน หากสงสัยอาการของนักเรียน คุณครูควรปรึกษาแพทย์ทันทีเพื่อความปลอดภัยของนักเรียนได้มากที่สุดนั่นเอง 

เห็นได้ว่า สิ่งสำคัญที่ทำให้การช่วยเหลือนักเรียนให้ปลอดภัย ในเรื่องของการดูแลนักเรียนเป็นเรื่องสำคัญ ที่ผู้รับผิดชอบคือคุณครูต้องมีความระมัดระวังเป็นอย่างมากในการดูแลนักเรียน ทั้งการใช้ยาต่างๆหรือกรณีที่นักเรียนเกิดอุบัติเหตุ ทั้งนี้ สามารถรับฟังเพิ่มเติมได้ที่ www.StarfishLabz.com

อ.ภก.ภัทรพันธ์ สุขวุฒิชัย ภาควิชาบริบาลเภสัชกรรม

คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

ภญ.ธิตินันท์ รักษ์หนู ภาควิชาบริบาลเภสัชกรรม

กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลสุราษฏร์ธานี