เมื่อนักเรียนเรียนออนไลน์ ครูควรประเมินอย่างไร ตอนที่ 1

บทความนี้ได้วัตถุดิบสำคัญ คือ ความอยากเขียนในเรื่องดังกล่าว และการเห็นกลุ่มไลน์ของห้องเรียนจากผู้ปกครองหลาย ๆ ท่านที่ผมรู้จัก พบเห็นประเด็นหนึ่งคือ ครูให้ทำใบงาน ครูให้ทำแบบฝึกหัด หรือครูให้ทำข้อสอบออนไลน์ จึงเกิดคำถามว่า สถานการณ์แบบนี้เราควรประเมินการเรียนรู้นักเรียนอย่างไรดี?

เหตุที่เป็นเช่นนี้ เพราะเวลาปัจจุบันสถานการณ์การแพร่กระจายของไวรัส Covid 19 รอบนี้รุนแรงกว่าทุกรอบที่ผ่านมา ส่งผลให้โรงเรียนได้หยุดการเรียนการสอนแบบ Onsite ตลอดภาคเรียนที่ 1 โดยมีวัตถุประสงค์ที่สำคัญคือ เพื่อลดการเดินทางของนักเรียน ครู และบุคลากรทางการศึกษา หยุดการเรียนการสอนที่โรงเรียน แต่การเรียนรู้ของนักเรียน “หยุดไม่ได้”การเรียนการสอนออนไลน์ และความเหลื่อมล้ำในการเรียนการสอนออนไลน์จึงได้ถูกกล่าวถึงอีกครั้ง

บทความนี้ผมไม่ขอลงรายละเอียดในเรื่องของความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา เพราะการแก้ปัญหา ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา จะปล่อยให้เป็นหน้าที่ของกระทรวงศึกษาธิการอย่างเดียวคงไม่ได้ ต้องเป็นหน้าที่ของทุกกระทรวงในประเทศไทย แต่ประเด็นสำคัญคือ เรายังมีวัฒนธรรมแบบไฟไหม้ฟางอยู่เท่านั้นเองขออนุญาตเข้าเรื่องตามชื่อเรื่องบทความในครั้งนี้

เมื่อเราจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์แล้ว การวัดและประเมินผลควรมีลักษณะอย่างไรผมเชื่อว่าครูเรา และนักเรียนเราส่วนใหญ่ มีความคุ้นเคยกับการจัดการเรียนการสอนแบบออนไลน์ในระดับพอสมควร แต่การวัดและประเมินผลเราก็คุ้นเคย แต่คุ้นเคยในรูปแบบของ Onsite กล่าวคือ การเรียนการสอนเป็นแบบออนไลน์แต่การประเมินผลยังเป็นแบบ Onsite เช่น ใบงาน ใบความรู้ ใบกิจกรรม เพียงแต่ใช้รูปแบบออนไลน์เป็นตัวส่งใบงาน ใบความรู้ หรือใบกิจกรรมไปถึงนักเรียน

เหตุที่ผมคิดว่ายังไม่เหมาะสม เพราะสภาพแวดล้อมในการจัดการเรียนการสอนเปลี่ยนแปลงแบบ 360 องศาในทุก ๆ มิติ เช่น 

• จากเดิมครูเห็นนักเรียนแบบใกล้ชิด เปลี่ยนเป็นครูเห็นนักเรียนแบบผ่านจอคอมพิวเตอร์ ผ่านจอ tablet หรือผ่านจอมือถือ 
• จากเดิมครูสังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้แบบใกล้ชิด เปลี่ยนเป็นครูเห็นพฤติกรรมการเรียนรู้แบบ open
• จากเดิมนักเรียนมาเรียนกันครบ เปลี่ยนเป็นบางส่วน ไม่ได้มานั่งเรียนเนื่องจากเหตุผลทางเศรษฐกิจ หรือจากเดิมครูตรวจใบงาน ใบความรู้ ใบกิจกรรม หรือข้อสอบที่เป็น paper เปลี่ยนเป็นครูตรวจใบงาน ใบความรู้  ใบกิจกรรม หรือข้อสอบผ่านจอคอมพิวเตอร์ (น้อยรายจะ print ออกมาเป็น paper)

เรียนแบบออนไลน์ ก็ควรประเมินแบบออนไลน์ แต่การประเมินแบบออนไลน์ในความหมายผม ไม่ใช่ google form / KAHOOT / Plickers แต่ผมมุ่งเน้นไปที่ How to รบกวนครูได้ลองอ่านไอเดียผมดูครับ ว่า How to นั้นควรเป็นอย่างไร เผื่อครูเราจะได้นำไอเดียของผม (บางประเด็น) ไปประยุกต์ใช้กับการเรียนการสอนของตนเองได้ก้าวข้ามคำว่าถูกผิดนะครับ เพราะเป็นไอเดียที่เกิดจากมุมมอง ประสบการณ์ และสถานะของพ่อที่มีลูกชาย 2 คนก็เรียนออนไลน์ที่บ้านเหมือนกับนักเรียนคนอื่น รายละเอียดดังนี้

ก่อนอื่นเราควรมาสร้างเข้าใจเบื้องต้นให้ตรงกันก่อนว่า การเรียนการสอนนั้นไม่ว่าจะ online หรือ offline ก็จะมีพื้นฐานสำคัญ 3 ส่วน ได้แก่ เป้าหมายการเรียนการสอน (Objective) การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน (Learning) และการวัดและประเมินผล (Evaluation) รายละเอียดพอสังเขปดังนี้

เป้าหมายการเรียนการสอน (Objective) ส่วนใหญ่จะคงเดิม เพราะเรามีสาระการเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัดการเรียนรู้ และสมรรถนะนักเรียนตามหลักสูตรแกนกลาง พ.ศ.2551 ไว้เป็นตัวกำหนด

การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน (Learning) เราไม่สามารถจัดกิจกรรมการเรียนการสอนด้วยวิธีการเดิม ๆ เหมือนที่เราเคยทำเป็นปกติในห้องเรียนได้ จากที่เคยมีปฏิสัมพันธ์กับนักเรียนจริง ๆ ก็กลับกลายเป็นการมีปฏิสัมพันธ์ที่ต้องใช้เครือข่าย internet เป็นตัวเชื่อมโยง กลุ่มสาระการเรียนรู้ที่ต้องปรับตัวเยอะหน่อยคือ กลุ่มสาระการเรียนรู้ที่เน้นภาคปฏิบัติ

การวัดและประเมินผล (Evaluation) โจทย์สำคัญ คือ นักเรียนเรียนออนไลน์อยู่ที่บ้านกับผู้ปกครอง และอยู่ห่างเราเป็นสิบกิโลเมตร ครูเราจะรู้ได้อย่างไรว่า นักเรียนคนนั้นเกิดการเรียนรู้ (จริง) ตามเป้าหมายของการเรียนการสอน (Objective)