การเปลี่ยนแปลงสำคัญในเทรนด์การศึกษาที่การศึกษาไทยในอนาคตต้องจับตามอง ตอนที่ 1

เมื่อพูดถึงการพัฒนาการศึกษาไทยในอนาคต นอกเหนือจากการสำรวจดูความต้องการและปัญหาต่างๆในประเทศแล้ว จริงๆ ปฏิเสธไม่ได้ว่าอีกหนึ่งสิ่งที่มีคุณประโยชน์ไม่แพ้กันก็คือการเปิดความคิด เปิดใจของเรา สำรวจดูการเปลี่ยนแปลงสำคัญอื่นๆในต่างประเทศ ตลอดจนในระดับโลกเพื่อนำมาปรับใช้ ต่อยอด ผสมผสาน และพัฒนาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ไม่เพียงมีคุณภาพ แต่ยังอาจเป็นความก้าวหน้า เป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงครั้งยิ่งใหญ่ เป็นจุดเริ่มต้นของศึกษาในรูปแบบใหม่ๆ ที่อาจจะไม่เคยแม้กระทั่งมีมาก่อนเลยในบ้านของเรา

 แต่เจ้าบรรดาแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงทั่วโลกที่ว่านี้จะมีอะไรบ้าง ในบทความนี้ Starfish Labz ได้คัดสรร 10 แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงทางการศึกษา เริ่มต้นที่ 5 แนวโน้มแรกกันก่อน จากรายงานผลการศึกษาล่าสุดของ Google Education มาให้ทุกคนกันแล้วค่ะ

จะมีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงใดที่น่าสนใจและอาจมีความสำคัญต่อการศึกษาไทยในอนาคตกันบ้าง มาเริ่มกันเลย

1.นักเรียนผู้สร้างการเปลี่ยนแปลง ความต้องการที่มากขึ้นต่อนักเรียนที่สามารถช่วยเปลี่ยนแปลงสังคมและโลก

ท่ามกลางปัญหาทั้งในปัจจุบันและที่คาดการณ์ว่าจะเกิดขึ้นในอนาคต หนึ่งในการเปลี่ยนแปลงสำคัญทางการศึกษาที่ Google Education ได้ระบุไว้ในรายงานผลการศึกษาก็คือความสำคัญและความต้องการที่มากขึ้นต่อการพัฒนานักเรียนให้สามารถกลายเป็นมนุษย์และพลเมืองที่ดี มีทักษะ พลัง และแรงบันดาลใจในการขับเคลื่อนและเปลี่ยนแปลงสังคมนั่นเองค่ะ

โดยเมื่อพูดถึงแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงนี้ สามแรงขับเคลื่อนหลักที่ผลการศึกษากล่าวถึงก็คือการสอนเรื่องจิตวิญญาณสาธารณะหรือความสำคัญในการมีส่วนร่วมทางพลเมือง (civic engagement) ให้กับเด็กๆ, การเพิ่มพูนและบ่มเพาะทักษะการแก้ไขปัญหา (problem-solving proficiency) และท้ายสุดคือ การพัฒนาทักษะทางสังคมและอารมณ์ (social and emotional competencies) ให้กับพวกเขา

2.การเดินหน้าสู่การศึกษาที่เน้นทักษะหรือสมรรถนะ

“ความคิดที่ว่าเราเรียนเพื่อหางานเป็นแนวคิดในอดีตแล้ว วันนี้ เราเรียนเพื่อสร้างอนาคต เพื่อสร้างงานที่เราอยากทำ” - Andreas Schleicher, ผู้เชี่ยวชาญด้านการออกแบบนโยบายการศึกษาและหนึ่งในผู้เชี่ยวชาญผู้มีส่วนร่วมในผลการศึกษา

จากในอดีตที่เรามุ่งเน้นและให้ความสำคัญกันไปที่ตัวอาชีพหรือแขนงสาขาวิชาต่างๆ หนึ่งในแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงที่ Google Education สำรวจพบและนำเสนอก็คือการเปลี่ยนผ่านจากเพียงแค่สาขาวิชาอย่างเดียวมาที่การให้ความสำคัญกับทักษะ สมรรถนะที่เด็กๆ สามารถพัฒนา ใช้ได้อย่างต่อเนื่อง และยังสามารถสลับสับเปลี่ยนไปใช้ในแขนงอื่นๆ หรืออุตสาหกรรมอื่นๆ ได้อีกด้วย (transferrable) ในกรณีที่เขาต้องการเปลี่ยนงาน โดยในหลากหลายทักษะที่มีความสำคัญ 5 ทักษะที่ได้รับการพูดถึงก็คือ

1.  ทักษะการวิเคราะห์และนวัตกรรม

2.  ทักษะการเรียนรู้เชิงปฏิบัติ (Active Learning) และกลยุทธ์การเรียนรู้

3.  ทักษะการแก้ไขปัญหาที่ซับซ้อน

4.  ทักษะการคิดวิเคราะห์

5. ทักษะความคิดสร้างสรรค์ ความคิดที่โดดเด่น แปลกใหม่ เป็นแบบฉบับ และความคิดริเริ่ม ลงมือทำ

3. การใช้เทคโนโลยีเข้ามาสำรวจและช่วยค้นหาปัญหาในระบบการศึกษา

บทบาทและความสำคัญของเทคโนโลยียังคงได้รับการคาดการณ์ว่าจะมีอย่างต่อเนื่อง และนอกเหนือจากในแง่ของการผลิตเทคโนโลยีเพื่อการเรียนรู้ เพื่อเด็กๆ หรือเพื่อคุณครูแล้ว อีกหนึ่งแนวโน้มก็คือเทคโนโลยีเพื่อการพัฒนาการศึกษา การช่วยผู้บริหารตลอดจนนักวิจัย นักการศึกษาให้สามารถทำการสำรวจและค้นหาต้นตอของปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ตัวอย่างหนึ่งของการใช้เทคโนโลยีในลักษณะนี้ซึ่งเริ่มมีแล้วในต่างประเทศ เช่น การเปิดตัว JobTech Development ของประเทศสวีเดนที่ใช้เทคโนโลยี AI และศาสตร์ Big Data ค้นหาและระบุทักษะในอนาคตที่เป็นที่ต้องการในบรรดาองค์กร เพื่อมองหาช่องว่างและความเลื่อมกันของทักษะและความต้องการระหว่างองค์กรและผู้ทำงาน (skills gaps) ตลอดจนเพื่อช่วยให้รัฐบาลมองเห็นอุตสาหกรรมและแขนงวิชาที่กำลังเติบโตภายในประเทศ

4.การบ่มเพาะการเป็นนักเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning)

นอกเหนือจากการพัฒนาหลักสูตรการศึกษาในรูปแบบทางการแล้ว อีกหนึ่งแนวโน้มที่มีความสำคัญและแน่นอนว่าจะต้องมีบทบาทอย่างยิ่งยวดในรูปแบบการเรียนทั่วโลกก็คือวัฒนธรรมและแนวคิดใหม่ในการเป็นนักเรียนรู้ตลอดชีวิต หรืออธิบายโดยง่ายก็คือ การปรับความคิดจากเดิมที่ว่าการศึกษาหยุดแค่มัธยมปลายหรือมหาวิทยาลัยมาที่การศึกษา สามารถเกิดขึ้นได้ตลอดชั่วชีวิตของบุคคลหนึ่งๆ แม้จะเรียนจบออกไปแล้ว แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าการศึกษาหรือการพัฒนาทักษะต่างๆ ของผู้เรียนจบลง กลับกัน ยิ่งเติบโต เราก็กลับยิ่งต้องเรียนรู้ที่จะมีทัศนคติที่เปิดกว้างต่อสิ่งที่เราเคยรู้และสิ่งใหม่ๆ ที่เราสามารถที่จะเรียนรู้เพิ่มเติมได้อยู่เสมอ

โดยในแนวโน้มนี้ แน่นอนว่าอุตสาหกรรมที่มีบทบาทสำคัญก็คือ E-Learning Platform หรือแพลตฟอร์มการเรียนออนไลน์ต่างๆ ทั้งในระดับนานาชาติ เช่น Udemy และในระดับภายในประเทศหนึ่งๆ เช่น Starfish Labz สำหรับเด็กๆ คุณครู และผู้ที่สนใจการเรียนรู้ พัฒนาทักษะต่างๆ ประโยชน์เพิ่มเติมในประเทศไทย

5.การก้าวสู่การเรียนรู้ที่ใส่ใจกับ Passion ของนักเรียน

การพัฒนาสมรรถนะให้เด็กๆ คงจะไม่มีประโยชน์หรือคุณค่าใดเลย หากเขาไม่ได้มีโอกาสนำไปใช้ต่อกับสิ่งที่เขามี Passion หรือสนใจ นอกเหนือจากการให้ความสำคัญกับทักษะที่สามารถต่อยอดได้อย่างต่อเนื่องแล้ว (transferrable skills) อีกหนึ่งการเปลี่ยนแปลงสำคัญก็คือการหันมาจริงจังและใส่ใจกับความชื่นชอบ ความสนใจ หรือ Passion ของเด็กๆ นั่นเองค่ะ

โมเดลการเรียนรู้ที่มี Passion เป็นหัวใจจริงๆ ยังมีชื่ออย่างเป็นทางการอีกด้วย เรียกว่า ‘The Montessori Method’ ซึ่งมีแก่นหลักคือการให้ตัวเด็กหรือผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ให้อิสระแก่เด็กในการสนใจและเรียนรู้สิ่งต่างๆ ตามความชอบของเขา บ่มเพาะคุณลักษณะความสามารถในการนำตนเอง (autonomy) และการรู้จักตัวเอง (agency) ซึ่งถือเป็นองค์ประกอบสำคัญทีเดียวต่อการกำเนิดของความคิดสร้างสรรค์ใหม่ ๆ และการใช้ชีวิตอย่างมีความสุข มีสุขภาพใจและกายที่ดี

สรุปสาระสำคัญ (Key Takeaway)

นอกเหนือจากการสำรวจและศึกษาความต้องการต่างๆ ภายในประเทศเพื่อการพัฒนา อีกหนึ่งสิ่งที่สำคัญในการพัฒนาการศึกษาไทยในอนาคตและในการพัฒนาทักษะการบริหารสถานศึกษาก็คือการสำรวจดูแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง เทรนด์ ความสำคัญและสิ่งที่จะมีอิทธิพลและเป็นประโยชน์ต่างๆ ต่อการเรียนรู้ของเด็กๆ ในบทความนี้ เราได้เรียนรู้กันไปแล้ว 5 ถึงเทรนด์การเปลี่ยนแปลง ส่วนอีก 5 เทรนด์ที่เหลือนั้นจะเป็นอะไร พบกันในบทความตอนที่ 2 นะคะ 

อ้างอิง: 

●    The Future of Education | Google for Education