Active Learning ทักษะการสอนสำคัญช่วยเสริมทักษะสมรรถนะผู้เรียน

หากพูดถึงเคล็ดลับ เทคนิค หรือรูปแบบการสอนใหม่ที่ได้รับการพูดถึงมากที่สุดในยุคปัจจุบัน หนึ่งในรูปแบบการสอนที่ Starfish Labz เชื่อว่าผู้อ่านทุกคนโดยเฉพาะคุณครูต้องเคยได้ยินกันมาอย่างแน่นอนก็คือ Active Learning หรือการสอนเชิงปฏิบัติที่เรียกได้ว่ากลายมาเป็นหนึ่งในรูปแบบการสอนใหม่อย่างแท้จริง และในบริบทของบ้านเราการสอนหรือการสร้างกิจกรรม Active Learning ยังถือเป็นหนึ่งในตัวขับเคลื่อนหรือหัวใจสำคัญของหลักสูตรการเรียนการสอนใหม่อย่างหลักสูตรฐานสมรรถนะ (Competency-Based Education: CBE)

การทำความเข้าใจ Active Learning ประโยชน์ของตัวรูปแบบและความเกี่ยวข้องกับ CBC สำหรับคุณครูจึงถือเป็นสิ่งสำคัญและสามารถช่วยเรื่องการสอนของคุณครูได้อย่างยิ่งในบทความนี้ Starfish Labz จึงขอโอกาสทำหน้าที่พาคุณครูผู้อ่านทุกคนมาทำความเข้าใจการเรียนการสอนแบบ Active Learning กันค่ะ

การสอนหรือการสร้างกิจกรรม Active Learning คืออะไร? ประโยชน์ของกิจกรรม Active Learning คืออะไร? รวมถึงเกี่ยวข้องอย่างไรกันนะกับหลักสูตร CBE ตาม Starfish Labz มาค้นหาตำตอบกันเลยในบทความนี้

Active Learning คืออะไร

Active Learning หรือในภาษาไทยเรามักเรียกกันว่าการสอนเชิงปฏิบัติการสอนแบบปฏิบัติหรือการสอนเชิงรุกคือกระบวนการเรียนการสอนที่เน้นไปที่การปฏิบัติลงมือทำการส่งเสริมให้เด็กๆ มีส่วนร่วมระหว่างกันรวมถึงส่วนร่วมกับคุณครูเทคนิคการสอนแบบ Active Learning มีที่มาจากทฤษฎี Constructivism ที่เชื่อว่าการเรียนรู้ที่ดีที่สุดนั้นเกิดจากการสร้างความรู้ด้วยตัวเด็กๆ เองแม้จะมีคุณครูคอยให้คำแนะนำ คำปรึกษาแต่หัวใจหลักคือตัวเด็กๆ หรือโอกาสในการลงมือปฏิบัติและได้มาซึ่งความรู้นั้นๆโดยตัวของเขานั่นเองค่ะ

โดยสำหรับในแวดวงการศึกษาบ้านเราปฏิเสธไม่ได้ว่าลักษณะการเรียนการสอนการสร้างกิจกรรม Active Learning ได้เริ่มเข้ามามีอิทธิพลและมีความสำคัญอย่างยิ่งทั้งเป็นหนึ่งในหัวใจหลักของหลักสูตร CBE ที่กำลังพัฒนาและเป็นหนึ่งในเทคนิคเคล็ดลับการสอนใหม่ ๆ ที่คุณครูสามารถใช้เพื่อการเรียนรู้ใหม่ที่ดียิ่งกว่าต่อเด็กๆ โดยในแง่ของการใช้คำแล้วสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกระทรวงศึกษาธิการยังกำหนดให้ Active Learning มีคำแปลเป็นภาษาไทยว่า ‘การจัดการเรียนรู้เชิงรุก” แต่หลายๆ ครั้งเราก็อาจจะได้ยินการเรียกว่าเป็น ‘การเรียนรู้โดยเน้นผู้เรียนหรือเด็กๆ เป็นสำคัญ’ หรือ ‘Student-Centered/Child-Centered) นั่นเอง

Active Learning สำคัญอย่างไรต่อคุณครูในยุคศตวรรษที่ 21

อันที่จริงหากพูดถึงในบ้านเราแล้วกระแสการใช้การเรียนรู้แบบ Active Learning นั้นอาจกล่าวได้ว่ามีที่มามาจากตัวหลักสูตร CBE ที่ให้ความสำคัญหรือเรียกได้ว่ามีเคล็ดลับการสอนแบบ Active Learning เป็นหนึ่งในหัวใจหลักตัวหลักสูตรที่กำลังอยู่ในระหว่างการพัฒนามีการระบุอย่างชัดเจนถึง 4 หัวใจสำคัญ ได้แก่

1) การมีเป้าหมายในการพัฒนาสมรรถนะของผู้เรียนที่เหมาะสมตามช่วงวัยเน้นการพัฒนาผู้เรียนรายบุคคล (Personalization) อย่างเป็นองค์รวม (Holistic Development) เพื่อการเป็นเจ้าของการเรียนรู้และพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง (Life-Long Learning)

2) การเชื่อมโยงระหว่างการช่วยเด็กๆ พัฒนาสมรรถนะหลักและสมรรถนะเฉพาะเพื่อให้ผู้เรียนให้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในชีวิตและการทำงานเป็นหลักสูตรที่จัดสภาพแวดล้อมและเส้นทางการเรียนรู้ (Learning Pathway) ที่หลากหลายและระบบสนับสนุนการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับพหุปัญญาและธรรมชาติของผู้เรียน

3) มีกระบวนการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) การใช้สื่อและสถานการณ์การเรียนรู้ร่วมสมัย มีความหลากหลายและยืดหยุ่น ตามความสนใจ ความถนัดของผู้เรียน (Differentiated Instruction) บริบท จุดเน้นของสถานศึกษา และชุมชนแวดล้อม

4) มุ่งใช้การประเมินเพื่อการพัฒนาและสะท้อนสมรรถนะของผู้เรียนตามเกณฑ์การปฏิบัติ (Performance) ที่เป็นธรรม เชื่อถือได้ เอื้อต่อการถ่ายโยงการเรียนรู้และพัฒนาในระดับที่สูงขึ้นตามระดับความสามารถ

ในแง่ของหลักสูตร CBE หรือในแง่ของการเตรียมตัวต่อรูปแบบการศึกษาใหม่ ๆ แล้ว ปฏิเสธไม่ได้ว่าการเริ่มทำความเข้าใจและใช้งานการเรียนการสอน การสร้างกิจกรรม Active Learning จึงมีความสำคัญอย่างมาก แต่ที่สำคัญยิ่งไปกว่าแค่การเตรียมตัวให้ตอบรับหลักสูตรก็คือการมองเห็นถึงความสำคัญ คุณประโยชน์ของตัวเทคนิคนั่นเองค่ะ ซึ่งจริงแล้วๆ Active Learing นั้นมีประโยชน์อย่างมากทั้งการช่วยให้เกิดการเรียนรู้แบบเชิงประสบการณ์และยังเป็นการเรียนรู้ที่เพิ่มสีสัน ความสนุก ช่วยให้ไม่เพียงเด็กๆ แต่ยังรวมถึงคุณครูไม่รู้สึกเบื่อเป็นการเรียนรู้ที่เกิดการร่วมมือระหว่างกันและกันเกิดปฏิสัมพันธ์ การสนทนา การเจรจา โต้ตอบที่ช่วยให้เกิดการแลกเปลี่ยนและเรียนรู้ทั้งต่อตัวคุณครูและเด็กๆ

Active Learning สำคัญอย่างไรต่อเด็กๆ ในยุคศตวรรษที่ 21

การเรียนการสอนแบบ Active Learning โดยส่วนใหญ่แล้วจะนำมาใช้เพื่อเป็นโมเดลในการพัฒนาทักษะสมรรถนะหนึ่งๆ ของเด็กๆ เป็นการเน้นไปที่ช่วยให้เด็กๆ เกิดทักษะที่ติดตัวเขาจนสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันจนถึงการทำงานในอนาคตจริงๆ ดังนั้นแล้วการช่วยให้เด็กๆ เติบโตไปอย่างมีความเพียบพร้อมมีทักษะที่ดี รู้ว่าเขาคือใครชอบอะไรจึงคงไม่สามารถเกิดขึ้นได้เลยหากไม่มีการเรียนการสอนที่ช่วยเน้นเรื่องการสร้างทักษะต่างๆ ของเขาตรงนี้ ซึ่งเป็นสิ่งที่หลักสูตรการเรียนรู้หรือรูปแบบการเรียนรู้ในรูปแบบเดิมๆ ไม่ได้เอื้อให้เกิดกระบวนการตรงนี้ตั้งแต่เริ่ม

แต่เดิม เราเน้นไปที่ตัววิชาหลักๆ เช่น คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ เน้นไปที่ตัวเนื้อหาความรู้แต่ในปัจจุบัน สิ่งที่สำคัญยิ่งกว่าคือตัวทักษะจริงๆ ที่เด็กๆ มีซึ่งในตัวอย่างความสำคัญที่เราเห็นกันได้อย่างชัดเจนทั่วโลกนี้ก็คือการมาถึงของการให้ความสำคัญเรื่องการพัฒนาทักษะสมรรถนะในแวดวงการการทำงานการมีผลรายงานทักษะและอาชีพในอนาคตที่มีความสำคัญในทุกๆ ปีของ World Economic Forum ซึ่งในปี 2023 นี้ มีทักษะมากมายที่น่าสนใจกำลังเป็นที่ต้องการหรือเรียกว่ากำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว เช่น Creative Thinking, Analytical Thinking, Resilience, Agility จนถึง AI & Big Data

กล่าวได้ว่าหากพูดถึงความสำคัญของ Active Learning แล้วจึงอาจไม่ใช่แค่เรื่องการเรียนรู้เล็กๆ น้อยๆ โดยทั่วไปเลยแต่คือการช่วยพัฒนาภาพรวมตัวตนความสามารถและอนาคตอย่างเป็นองค์รวมให้กับเด็กๆ ทักษะในห้องเรียน Active Learning เหล่านี้มีโอกาสติดตัวพวกเขาไปไม่เพียงแค่ในชีวิตประจำวันแต่ยังรวมถึงการทำงานเป็นรากฐานที่สำคัญต่อการดำรงอยู่ที่งดงามพร้อมต่อการทำสิ่งต่างๆ นั่นเองค่ะ

อ้างอิง:

• "Active Learning" คืออะไร ทำไมถึงสำคัญกับการเรียนยุคใหม่
• CBE Thailand - เหตุผลความจำเป็นของการปรับหลักสูตร
• Active Learning คืออะไร? พร้อมตัวอย่างกิจกรรม Active Learning
• Future of Jobs: These are the most in-demand core skills in 2023 | World Economic Forum